“မင်းမသိလိုက်ဘဲနဲ့ အသီးတစ်လုံးကို ကိုက်စားမိပြီး အသက်အန္တရာယ်ကို စွန့်စားရတယ်ဆိုတာ စဥ်းစားကြည့်ဖူးလား။ အချို့အသီးတွေက ဘာအန္တရာယ်မှမရှိသလို အရသာလည်းရှိပုံရတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ တောက်ပတဲ့အရောင်နဲ့ မွှေးတဲ့ရနံ့နောက်ကွယ်မှာ လူသိနည်းတဲ့ အန္တရာယ်တွေပုန်းကွယ်နေပါတယ်။ ဆိုင်ယာနိုက်ပါတဲ့ အစေ့တွေကနေ ထိလိုက်ရုံနဲ့ အသားအရေကို လောင်စေနိုင်တဲ့ အသီးတွေအထိ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အန္တရာယ်အရှိဆုံး အသီး ၁၅ မျိုးကို ဒီနေ့မှာ ဖော်ပြပေးပါမယ်။ အချို့က မင်းထင်ထားတာထက် မင်းနဲ့ပိုနီးစပ်နေပြီး အချို့ကတော့ တကယ့်ကို အသက်သေဆုံးစေခဲ့ပါတယ်။ ” #LGTmyanmar , #BBKmyanmar
( 1 ) Aki၊ ဂျမေကာအသီး
“ Aki၊ ဂျမေကာအသီးများက အရမ်းတောက်ပပြီး အခွံအောက်မှာ ဘယ်လို အန္တရာယ်တွေ ပုန်းကွယ်နေတယ်ဆိုတာ မင်းဘယ်တော့မှ စဥ်းစားမိမှာ မဟုတ်ဘူး။ ဥပမာ- Aki ဟာ ဂျမေကာရဲ့ အသီးအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပေမယ့် ကမ္ဘာပေါ်မှာ အန္တရာယ်အရှိဆုံးထဲက တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ပထမတစ်ချက်ကြည့်လိုက်ရင် ဘာအန္တရာယ်မှ မရှိသလိုပါပဲ။ သူ့ရဲ့ ပုံသဏ္ဌာန်က ရင့်မှည့်မှုအပေါ် မူတည်ပြီး အနီရောင် ဒါမှမဟုတ် အဝါရောင်သန်းနေတဲ့ ဖောင်းကြွနေတဲ့ သစ်တော်သီးပုံစံနဲ့ ဆင်တူပါတယ်။ ဒါက သူ့ရဲ့ အတွင်းပိုင်းဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိမှာပါ။ Aki အသီးအတွင်းမှာ Hypoglycin လို့ခေါ်တဲ့ အဆိပ်အတောက်ကင်းတဲ့ အရာတစ်ခု ရှိပါတယ်။”
.
“အသီးက အစိမ်း ဒါမှမဟုတ် မမှည့်သေးတဲ့အခါ ဒီဓာတ်ပစ္စည်းက အဆများစွာ ပါဝင်နေပါတယ်။ လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ရောက်သွားပြီဆိုရင် ဂလူးကို့စ် ထုတ်လုပ်မှုကို ပိတ်ဆို့ပြီး နာရီအနည်းငယ်အတွင်းမှာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏကို သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားစေနိုင်ပါတယ်။ အကျိုးဆက်ကတော့ ပြင်းထန်စွာ အန်ခြင်း၊ တက်ခြင်း၊ သတိမေ့မြောခြင်း နဲ့ သတိလစ်မေ့မြောသွားခြင်းတို့ ဖြစ်စေပါတယ်။ တကယ်တော့ ဒီလိုမျိုး အဆိပ်သင့်ခြင်းအတွက် သီးခြားနာမည်တစ်ခု ရှိပါတယ်။ ‘ဂျမေကန် အန်ရောဂါ’ လို့ခေါ်ပါတယ်။ ဒီနာမည်က ဆန်းသလိုထင်ရပေမယ့် သူ့ရဲ့ သေဆုံးနှုန်းကို သိလိုက်ရင်တော့ မဆန်းတော့ပါဘူး။”
.
“အထိတ်တလန့်ဖြစ်စရာ အကောင်းဆုံးအချက်ကတော့ ခရီးသွားများစွာနဲ့ ဒေသခံအချို့ဟာ ဒီအချက်ကို မသိဘဲ Aki ကို မြည်းစမ်းကြည့်ဖူးတာပါပဲ။ ကောင်းကောင်းမပြင်ဆင်ထားတဲ့ အပိုင်းအစလေး တစ်ခုလောက်တောင် လက္ခဏာတွေ ပေါ်လာဖို့ လုံလောက်ပါတယ်။ ကုသမှုမခံယူရင် အသက်အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။ ဒါဆို ဘာလို့ အခုထိ စားနေကြသေးလဲ။ တကယ်တော့ ကောင်းကောင်းရင့်မှည့်ပြီး စနစ်တကျ ချက်ပြုတ်ထားတဲ့ Aki ဟာ ဘာအန္တရာယ်မှ မရှိပါဘူး။ ဂျမေကာမှာတော့ ဒါဟာ Aki နဲ့ ဆားငံပဲလို့ခေါ်တဲ့ ရိုးရာဟင်းတစ်မျိုးရဲ့ အခြေခံဖြစ်ပါတယ်။ Aki ဟာ သူ့ဘာသာသူ အခွံပွင့်လာမှသာ စားဖို့ ဘေးကင်းပါတယ်။ မင်းအတွက် ဘေးကင်းလားဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ပေးတဲ့ အသီးတစ်မျိုးပါ။ အဲ့ဒါက လှပပြီး အရသာရှိတဲ့ အသီး၊ ဒါပေမဲ့ အသက်အန္တရာယ်ရှိတယ်။”
.
( 2 ) Wild peach အစေ့များ
“အချိုမြိန်ဆုံး အရာတွေရဲ့ အတွင်းမှာ လျှို့ဝှက်ချက်တွေ ပုန်းကွယ်နေပါတယ်။ Wild peach ဟာ သူ့ရဲ့ နူးညံ့တဲ့ အခွံနဲ့ မူးယစ်စေတဲ့ရနံ့ကြောင့် အန္တရာယ်မရှိသလိုပါပဲ။ ဒီအသီးရဲ့ အလယ်ဗဟိုမှာ အစေ့တစ်ခု ရှိပါတယ်။ စျေးကွက်ထဲက သာမန်မက်မွန်သီးနဲ့မတူဘဲ Wild peach ဟာ တချို့သစ်တောတွေနဲ့ တောင်တန်းတွေမှာ အလွယ်တကူ ပေါက်ရောက်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ အရသာက အချိုကနေ ပြင်းထန်တဲ့ အချဉ်အထိ အမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ့်အန္တရာယ်က အရသာမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အစေ့ရဲ့ အတွင်းမှာပါ။”
.
“စူးစမ်းချင်စိတ်နဲ့ အစေ့ကို ဖွင့်ကြည့်မိကြသူများစွာအတွက်၊ အဲ့ဒီအစေ့မှာ Amydalin ဆိုတဲ့ သဘာဝဓာတုဒြပ်ပေါင်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါဟာ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အင်ဇိုင်းတွေနဲ့ ထိတွေ့တဲ့အခါ ဆိုင်ယာနိုက်အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားပါတယ်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ သူလျှိုဇာတ်လမ်းတွေ၊ ဝတ္ထုတွေနဲ့ တကယ့်ရာဇဝတ်မှုတွေမှာ အဓိကဇာတ်ဆောင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အဆိပ်မျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။ မမှန်ကန်ဘဲ ဝါးစားမိမယ်၊ ကြိတ်မိမယ်၊ ဒါမှမဟုတ် ပြုပြင်မိမယ်ဆိုရင် အဲ့ဒီအစေ့က မိနစ်ပိုင်းအတွင်းမှာ အသက်ဆုံးရှုံးစေနိုင်တဲ့ ပမာဏကို ထုတ်လွှတ်နိုင်ပါတယ်။ စိတ်အနှောင့်အယှက်အဖြစ်ဆုံးကတော့ သူ့ရဲ့ အဆိပ်အတောက်က အရသာ ဒါမှမဟုတ် အနံ့မရှိပါဘူး၊ ဘာသတိပေးလက္ခဏာမှလည်း မပြပါဘူး။ အာရုံကြောစနစ်ကို ပိတ်ပစ်နိုင်တဲ့ တိတ်ဆိတ်တဲ့ ဓာတုဓာတ်ပြုမှုတစ်ခုသာ ဖြစ်ပါတယ်။”
.
“စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက၊ ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုတွေဟာ ဆေးဖက်ဆိုင်ရာ ဓလေ့ထုံးတမ်းတွေအတွက် ဒီအစေ့တွေကို အနည်းငယ်သော ပမာဏနဲ့ အသုံးပြုခဲ့ကြပြီး တချို့ရိုင်းရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေကတော့ ဘာထိခိုက်မှုမှမရှိဘဲ ချေဖျက်နိုင်ပုံရပါတယ်။ ဆင့်ကဲဖြစ်စဥ်၊ ပင်ကိုစိတ်၊ သဘာဝမှော်ပညာ၊ ဘယ်သူမှတော့ သေချာမသိကြပါဘူး။ ဒါပေမယ့် လူသားတွေအတွက်တော့ ဇာတ်လမ်းက ကွဲပြားပါတယ်။ မြေသား Wild peach အစေ့တွေနဲ့ လုပ်ထားတဲ့ အိမ်လုပ်ယိုတွေကနေ ပြင်းထန်စွာ အဆိပ်သင့်မှုဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အမှုတွေ မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် အသက်အန္တရာယ်ကို စိုးရိမ်ရတဲ့ အသီးတစ်မျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။
.
( 3 ) သီဟိုစေ့
“ သီဟိုပါ သီဟိုဠ်စေ့ဟာ စွမ်းအင်ဘားတွေ ဒါမှမဟုတ် ရိုးရိုးမုန့်အဖြစ် ပေါ်လာပါတယ်။ သူ့ရဲ့ နူးညံ့တဲ့အရသာနဲ့ နို့နှစ်ရောင် အသားဓာတ်ကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာ လူကြိုက်များပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘယ်သူမှ မသိတဲ့အချက်က သူတို့ရဲ့ သဘာဝအတိုင်း အစိမ်းလိုက် စားလိုက်မိမယ်ဆိုရင် အလွန်အန္တရာယ်များပါတယ်။ သီဟိုဠ်စေ့ဟာ တကယ်တော့ အစေ့တစ်မျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီအသီးက ဆန်းပြားပြီး အရည်ရွှမ်းပုံရပေမယ့် အသေအချာဆုံး အစိတ်အပိုင်းကတော့ အခွံမှာ ရှိပါတယ်။”
.
“မာကျောတဲ့ အပြင်အခွံနဲ့ အစေ့ကြားမှာ urial ပါဝင်တဲ့ ဆီပါတဲ့ အစေးတစ်မျိုး ရှိပါတယ်။ ရင်းနှီးသလို ထင်ရလား။ ဒါဟာ poison oak နဲ့ poison ivy မှာ တွေ့ရတဲ့ အဆိပ်အတောက်မျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။ အသားအရေနဲ့ ထိလိုက်ရုံနဲ့ အဖုအပိမ့်တွေ၊ ပူလောင်ခြင်းတွေနဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ ဓာတ်မတည့်မှုတွေကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ အခု ပြုပြင်မထားတဲ့ သီဟိုဠ်စေ့ကို တစ်ယောက်ယောက်က စားမိရင် ဘာဖြစ်မလဲဆိုတာ စဥ်းစားကြည့်လိုက်ပါ။ အကျိုးဆက်တွေကတော့ ပါးစပ်ရောင်ယမ်းခြင်းကနေ စနစ်တစ်ခုလုံး အဆိပ်သင့်ခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်းတို့အထိ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ စိတ်အနှောင့်အယှက်အဖြစ်ဆုံးအရာကတော့ သီးခြားဆေးမရှိတာပါပဲ။ ဒါကြောင့် စတိုးဆိုင်တွေမှာ တွေ့ရတဲ့ သီဟိုဠ်စေ့တွေအားလုံးကို အဆိပ်အတောက် လုံးဝဖယ်ရှားဖို့အတွက် ပေါင်းထားတာ ဒါမှမဟုတ် လှော်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ စတိုးဆိုင်တွေမှာ အစိမ်းလိုက် သီဟိုဠ်စေ့ကို ဘယ်တော့မှ တွေ့ရမှာမဟုတ်ပါဘူး၊ အချို့အမှတ်တံဆိပ်တွေက ပိုပြီး သဘာဝကျတယ်လို့ ထင်ရအောင် ဒီအညွှန်းကို သုံးပေမယ့်ပါ။”
.
“စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက၊ သီဟိုဠ်စေ့တွေဟာ အန္တရာယ်ရှိပေမယ့် တချို့နိုင်ငံတွေမှာ သူတို့ကို ပြုပြင်တာဟာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက သေသေချာချာ ကိုင်တွယ်တဲ့ အနုပညာတစ်ရပ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို နူးညံ့သိမ်မွေ့တဲ့ အစေ့ဟာ မင်းဘယ်လိုဆက်ဆံသလဲဆိုတဲ့အပေါ် မူတည်ပြီး အရသာရှိတဲ့ အစားအစာ ဒါမှမဟုတ် အဆိပ်အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။
.
( 4 ) အာဖရိကရိုင်းငှက်ပျောသီး
“ငှက်ပျောသီးအကြောင်း စဥ်းစားတဲ့အခါ၊ ချိုတဲ့၊ အဝါရောင်ရှိတဲ့ အသီးနဲ့ စားရလွယ်တဲ့ အသီးကို စဥ်းစားမိကြပါတယ်။ အတွင်းထဲမှာ လျှို့ဝှက်ချက်တစ်ခုကို ဖုံးကွယ်ထားတဲ့ ရိုင်းတဲ့ငှက်ပျောသီးပါ။ စူပါမားကတ်တွေမှာ ရောင်းတဲ့ စီးပွားဖြစ် ငှက်ပျောသီးတွေနဲ့မတူဘဲ Machine banana ကို အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်အဖြစ် မထားရှိပါဘူး။ သူ့ရဲ့ အစေ့တွေက ကြီးမားပြီး အသားတွေက ပိုပြီး အမျှင်ဓာတ်များပြီး ၎င်းရဲ့ ဓာတုဖွဲ့စည်းပုံက အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။”
.
“၎င်းရဲ့ အမျိုးအစားအချို့မှာ Alkaloids လို့ခေါ်တဲ့ ဓာတ်ပမာဏများစွာ ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါဟာ အချို့ပမာဏမှာ လူသားတွေအတွက် အဆိပ်အတောက် ဖြစ်နိုင်တဲ့ သဘာဝပစ္စည်းတွေပါ။ ဒီငှက်ပျောသီးတွေကို အစိမ်းလိုက် စားလို့မရပါဘူး။ တစ်ယောက်ယောက်က စားကြည့်မယ်ဆိုရင် လည်ချောင်းမှာ ပူလောင်တာ၊ ခေါင်းမူးတာ၊ အန်တာ ဒါမှမဟုတ် ပြင်းထန်တဲ့ ဝမ်းလျှောတာတွေကို ခံစားရနိုင်ပါတယ်။ အပြင်းစား ကိစ္စတွေမှာဆိုရင် အာရုံကြောဆိုင်ရာ အဆိပ်သင့်မှုတွေ မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။”
.
“ဒီမှာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ အပိုင်းတစ်ခု ရှိပါတယ်။ အန္တရာယ်ရှိပေမယ့် Machine banana ဟာ အာဖရိကကျေးလက်ဒေသများစွာရဲ့ ရိုးရာအစားအစာရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အဓိကအချက်က ဘယ်လို ချက်ပြုတ်လဲဆိုတာပါပဲ။ ဒေသခံတွေဟာ အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေတဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေကို ချေဖျက်ဖို့အတွက် နာရီပေါင်းများစွာ ပြုတ်တာ၊ လှော်တာ ဒါမှမဟုတ် အချဉ်ဖောက်တာတွေ လုပ်တတ်ကြပါတယ်။ အချို့ကတော့ ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ အဆိပ်အတောက်တွေ မှေးမှိန်သွားတဲ့အထိ အရွက်တွေနဲ့ ပတ်ပြီး ရက်အတော်ကြာ မြှုပ်ထားကြပါတယ်။ ဒါဟာ စာအုပ်တွေမှာ ရှာလို့မရတဲ့ ဘိုးဘွားစဥ်ဆက် အသိပညာဖြစ်ပြီး မျိုးဆက်များ လက်ဆင့်ကမ်းလာကြတာဖြစ်ပါတယ် ။ ဒီရိုင်းတဲ့အသီးမှာ ဆေးဖက်ဝင် ဂုဏ်သတ္တိတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အပူချိန်ကို တိုက်ဖျက်ဖို့၊ အစာအိမ်နဲ့ အူလမ်းကြောင်းကို သန့်ရှင်းစေဖို့နဲ့ ရိတ်သိမ်းချိန်အတွင်းမှာ စွမ်းအင်ပေးဖို့အတွက် အသုံးပြုကြပါတယ်။
.
( 5 ) Mancheneil apple
“နတ်သမီးပုံပြင်ထဲကနေ တိုက်ရိုက်ထွက်လာသလိုမျိုး အသီးတစ်လုံး ရှိပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းတော့ အဲ့ဒါက အိပ်မက်ဆိုးတစ်ခုနဲ့ သက်ဆိုင်ပါတယ်။ သူတို့က အဲ့ဒါကို Mansional apple လို့ခေါ်ကြပြီး အလှနဲ့ အသက်အန္တရာယ်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။ သူ့ရဲ့ အသီးမှာ ပါးစပ်ကို ရောင်ရမ်းစေနိုင်တာ၊ အတွင်းပိုင်းကို လောင်ကျွမ်းစေနိုင်တာနဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ပျက်စီးတာတွေ ဖြစ်စေနိုင်တဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ ဓာတ်များ ပါဝင်ပါတယ်။ နည်းနည်းလေးစားလိုက်ရုံနဲ့ မင်းဆေးရုံရောက်သွားနိုင်ပါတယ်။ စိတ်အနှောင့်အယှက်အဖြစ်ဆုံးအရာကတော့ သူ့ရဲ့အရသာက ချိုတာပါပဲ။ ဒါနဲ့တင် မပြီးသေးပါဘူး။ မင်းရဲ့အသားအရေကို ထိမိရင် နာကျင်တဲ့ အဖုအပိမ့်တွေ ထွက်လာနိုင်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့အစေးက မင်းမျက်လုံးကို ထိမိရင် လေနဲ့တောင် လွင့်လာနိုင်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့် မျက်စိကွယ်စေနိုင်ပါတယ်။ ပြီးတော့ သူ့အရွက်တွေအောက်မှာ မိုးရွာနေချိန် မင်းရှိနေမယ်ဆိုရင် သူ့ရဲ့အစေးနဲ့ ရောနှောထားတဲ့ရေက မင်းရဲ့အသားအရေကို လောင်ကျွမ်းစေနိုင်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်းကြောင့် Mansional ပေါက်နေတဲ့ ကမ်းခြေများစွာမှာ သတိပေးဆိုင်းဘုတ်တွေ ရှိပါတယ်။ အချို့သစ်ပင်တွေကို မသိနားမလည်တဲ့ ခရီးသွားတွေကို သတိပေးဖို့အတွက် အနီရောင်ဆေးခြယ်ထားပါတယ်။”
,
“သရော်စရာကောင်းတာက စပိန်ကိုလိုနီနယ်ချဲ့တွေက အဲ့ဒီအသီးကို ‘သေမင်းရဲ့ ပန်းသီး’ လို့ နာမည်ပြောင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ မမှားခဲ့ပါဘူး။ သူ့ရဲ့ ရင်းနှီးတဲ့အသွင်အပြင်ကြောင့် အထင်မှားပြီး စားမိလို့ သေဆုံးသွားခဲ့တဲ့ စူးစမ်းရှာဖွေသူတွေရဲ့ သမိုင်းမှတ်တမ်းတွေ ရှိပါတယ်။ အန္တရာယ်မရှိသလို ပုံရပေမယ့် သူ့ရဲ့ အမျှင်တိုင်းမှာ သေခြင်းတရားကို ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ အသီးပါ။ အဲ့ဒါက Mansional apple ပါ။ သဘာဝရဲ့ အန္တရာယ်အရှိဆုံး အလှတရားပါပဲ။”