Duman သည် ကောက်ညှင်းဆန် အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး Golden Rice ဟုလဲခေါ်ဆိုကြသည် ။ အရင်ကတော့ Duman လုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ခဲ့သော မိသားစုငါးစုလောက်ရှိသည်။ သို့ပင်မဲ့ ယခုအခါတွင် ဝင်ငွေနည်းသောကြောင့် ထိုလုပ်ငန်းကို Palpabewan သာ ဆက်လက် လုပ်ကိုင်နေတော့သည်။ Duman ကို ကျွန်တော်တို့ဆက်လက် လုပ်ကိုင်နေခြင်းသည် အဖိုး၏တိုက်တွန်းချက်ကြောင့်ဖြစ်ပြီး မိသားစု ရိုးရာဓလေ့ကိုလဲ မရပ်တန့်စေလိုသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဖိလစ်ပိုင် Pampanga ပြည်နယ်တွင် တစ်နှစ် လျှင် တစ်ကြိမ်သာ သီးသော အစားစာတစ်ခုဖြစ်သည်။ Kapampangan ပြည်နယ်တွင် Duman သို့မဟုတ် "lakatan malutu"ပြည်နယ်တွင် Sta ကို အဓိကစိုက်ပျိုးပြီး ကောက်ညှင်းဆန် အမျိုးအစားများဖြစ်ကြသည်။
.
Duman ဆန်များကို နိုဝင်ဘာလ မှ ဒီဇင်ဘာလအထိ ရိတ်သိမ်းကြသည်။ ရိတ်သိမ်းခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်သည် ရှည်လျားပြီး ခက်ခဲပြီး အထွက်နှုန်းပေါ် မူတည်၍ မိုးလင်းမှ သန်းခေါင် အချိန်အထိ ကြာမြှင့်သည်။ ၎င်းသည် စပါး၏ ပရီမီယံအဆင့်အတန်းကို အထောက်အကူဖြစ်စေသော်လည်း၊ Duman ကိုထုတ်လုပ်ရန် စပါးစိုက်ပျိုးသူဦးရေ ကျဆင်းသွားစေသည်။ ရိတ်သိမ်းပြီးသည်နှင့် “ပမာဒူမန်” ၏ ရိုးရာလုပ်ငန်းစဉ်သည် ရိတ်သိမ်းခြင်း၊ ခွဲခြင်း၊ ခြွေလှေ့ခြင်း၊ သန့်ရှင်းရေး၊ ကင်ခြင်း၊ အအေးခံခြင်း၊ ကောက်လှေ့ခြင်းစသည့် နေ့စဥ်ပြုလုပ်ခြင်းမှ စတင်သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် Duman ကိုထုတ်လုပ်သော Magduman မျိုးနွယ်စုငါးစုမှတစ်ခုသာကျန်ရှိတော့သည်။ သူတို့သည် ရိုးရာအစဥ်လာကို အချိန်အကြာဆုံး ထိန်းသိမ်းထားသူများအဖြစ် ရပ်တည်နေသည်။ ထို Duman ရိုးရာအစဥ်လာ လုပ်ငန်းကိုဦစီးနေသူ နာမည်မှာ Palpabewan ပိုင်ရှင်ဖြစ်သည်။ #LGT myanmar, #BBKmyanmar
.
Harvesting Duman
Duman ကို ပြုလုပ်သည့် စက်ရုံသို့ရောက်သော အခါထိုအဆင့်သို့ရောက်သောအခါ၊ ရိုးရှာအခေါ်ဝေါ်အရ "pikoros" ဟုခေါ်သော လုပ်ငန်းစဉ်သည် အသီးခြွေခြင်းမှစတင်သည်။ ထို့နောက် ၎င်းကို manual စက်ဖြင့် ခြစ်ထုတ်သည်။ နောက်တစ်ဆင့်တွင် ခြွေထားသောစပါးခွံများကို စီစစ်ခွဲထုတ်ရသည်။ အဲဒီနောက် ရေထဲမှာ ငါးမိနစ်လောက်စိမ်ထားလိုက်တယ်။ ချက်ပြုတ်ရာတွင် အကောင်းဆုံး အရသာ ရရှိရန် 25-35 မိနစ်ခန့်ကြာပါသည်။ ကျွန်တော့်အဘိုးက ထုတ်လုပ်တဲ့ မိသားစုအစဉ်အလာကို လုပ်ငန်းကို မရပ်တန့်စေချင်သောကြောင့် Duman လုပ်ငန်းကို ဆက်လက်ဖန်တီးနေခြင်းဖြစ်သည်။ ကျွန်တော်တို့ ဘိုးဘေးများမည် Duman ထုတ်လုပ်ရာတွင် ရိုးရာ လုပ်ငန်းစဥ် အတိုင်းသာ ထုတ်လုပ်ရန် ညွှန်ကြားထားခဲ့သည်။ Duman ကိုမပျက်စီးစေရန် အမြဲဂရုစိုက်ဖို့လိုအပ်သည်။
.
Challenging Duman
ဒေါက်တာ Niones သည် philrice (Philippine Rice Research Institute) မှ ကောက်ညှင်းဆန်အမျိုးအစားများကို လေ့လာနေသော သုတေသီတစ်ဦးဖြစ်သည်။ အစေ့ဆယ်စေ့ကို စစ်ဆေးကြည့်သောအခါ အစေ့ဆယ်စေ့တွင် နှစ်မျိုးသာ Duman ဖြစ်ပြီး ကျန်ဆန်များမှာ ပုံမှန်ဆန်ဖြစ်သည်။ အဓိက အကြောင်းအရင်းမှာ တစ်ခါတစ်ရံ Duman ကောက်ညှင်းဆန်များ ရိတ်သိမ်းပြီးချိန် စပါးများ စိုက်ပျိုးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် အထွက်နှုန်းကောင်းသော ဆန်များကို စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် လိုအပ်ပြီး PhilRice နှင့် ပူးပေါင်း ကျွန်တော်တို့ ရှာဖွေတွေ့ရှိနေပါသည်။ အဲဒါကို စောင့်ဖို့ လိုပါသေးတယ်။ ဒါကိုဖြေရှင်းဖို့ စမ်းသပ်မှု နှစ်နှစ်ကြာပါလိမ့်မယ်။ Duman ကောက်ညှင်းဆန်များကို သူတို့သည် စေသနာပါပါ ထုတ်လုပ်ဆောင်ရွက်နေပုံကို အမှန်တကယ်တွေ့ ရပါမည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ခက်ခဲမျာကိုး တွေ့မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။ လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့သော ရိုးရာအမွေနှစ်များဖြစ်သောကြောင့် အခုအချိန်ထိ ဘိုဘေးများကို လေးစားသောအနေဖြင့် လုပ်ငန်းစဥ်များပြောင်းလဲမှု မရှိပဲ ဆက်လက်ဆောင်နေသည်။ Duman ကောက်ညှင်းများ ပြာခြင်း လုပ်ငန်းစဥ်တွင် အရေးကြီးဆုံးအပိုင်းတွင်ပါဝင်သည်။ Duman ၏အနူးညံ့ဆုံး အစိတ်အပိုင်းသည် အရသာအရှိဆုံးဖြစ်သည်။ ရာသီအလိုက်၊ ထုတ်လုပ်မှုစရိတ်ကြီးမြင့်မှု၊ ပင်ပန်းကြီးစွာ အားထုတ်မှု၊ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှု၊ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များ၏ စိတ်ဝင်စားမှု ပျောက်ဆုံးမှုကြောင့် ရိုးရာဓလေ့သည် တဖြည်းဖြည်းပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သည်။ Duman စားသုံးခြင်းသည် အသက်ရှည်စေသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့၏ဘိုးဘေးများက ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်ဟု သက်ကြီးရွယ်အိုများက ပြောသည်။
.
Future Duman
အခုခေတ် လူငယ်တွေက အဲဒါကို သင်ယူဖို့ပဲ လေ့ကျင့်နေတာ မတွေ့ဘူး။ ခက်ရင် မလုပ်ချင်ကြဘူး။ Duman စိုက်ပျိုးသည့် အလေ့အကျင့်ပျောက်မသွားစေချင်ဘူးဆို သိစေချင်ပါတယ်။ Duman ထုတ်ကုန်ကိုထုတ်လုပ်ရာတွင် စုပေါင်းကြိုးပမ်းမှုများ စေတနာ နှင့် ကရုဏာ သင်အမှန်တကယ်တွေ့မြင်နိုင်သည်။ - Sta တွင် Pamagduman ၏ဤဇာတ်လမ်းကိုရိုက်ကူးခဲ့သည်။
.
Historical Duman
2023 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် Rita, Pampanga။ ယနေ့တွင် စျေကောင်းရနေသော Golden Rice များဆိုင်ရာ သုတေသနာ ပြုလုပ်နေသူများ ဒေသခံအစိုးရနှင့် ပူးပေါင်းကာ PhilRice Institute မှ ၎င်း၏ မျိုးစိတ်ကွဲ များကိုလဲ ပိုမိုကောင်းသန့်စင်မှုကို ရရှိစေရန် Mang Galang ကဲ့သို့သော တောင်သူများထံ ဖြန့်ဝေပေးရန် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေပါသည်။ ယဉ်ကျေးမှု များကို ထိန်းသိမ်းနေသော ဝန်ထမ်းများသည် ရိုးရာပစ္စည်းအကြောင်း အသိပညာများတိုးပွားစေရန် မဆုတ်မနစ် ကြိုးစားနေကြသည်။ အဲဒါက 1732 ခုနှစ်တွင် Kapampangan နှင့် စပိန်အဘိဓာန်တို့တွင် အပြန်အလှန် ကိုးကားပြီးချက်များ အရ Pamagduman အလေ့အကျင့်ကို မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ကြသည်။
.
Ruston နှင့် သူ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များသည် Pamagduman ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုကို UNESCO မှ ရေးထိုးထားသော Intangible Cultural Heritage အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန်အတွက် ခရီးသွားလုပ်ငန်းဌာန III ဌာနနှင့် လက်တွဲဆောင်ရွက်လျှက်ရှိပါသည်။ ဖိလစ်ပိုင်အစားအစာသမိုင်းပညာရှင်များ တစ်ချိန်က အချက်အပြုတ် ရတနာနည်းလမ်းများ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော အရန်တစ်ခု လိုအပ်သည်ဟု ဆိုသည်။ အချက်အပြုတ်နည်းလမ်းများကို မှတ်တမ်းတင်ထားနိုင်လို့ အရမ်းကောင်းပါတယ်။ ဤသည်မှာ ကျွန်ုပ်တို့နိုင်ငံ၏ မတူညီသော လှပသော သမိုင်းဝင်အစားစာ တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ ဒါကြောင့် အခု ဗီဒီယို ကြည့်ပြီးခဲ့လျှင် golden rice အကြောင်းများကို ပြောပြပေးပါနော်။