ဒီအုတ်ခဲတွေဟာ ပင်လယ်ရေမှော်တွေနဲ့ ပြုလုပ်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရဲ့လျှို့ဝှက်ချက်ကတော့ မြောက်အမေရိကတိုက်တစ်ဝိုက်က ကမ်းခြေတွေပေါ်မှာ စုပုံပြီး ပုပ်သိုးနေတဲ့ sargassum လို့ခေါ်တဲ့ ပင်လယ်ရေမှော်မျိုးစိတ်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဇာတ်ကြောင်းပြောသူ- ဒီဧရာမပင်လယ်ရေမှော်တွေက သက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပြီး သန့်ရှင်းရေးလုပ်ဖို့အတွက် ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ ကုန်ကျနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လူအများစုက ဒီပြဿနာကိုပဲ မြင်နေပေမဲ့၊ Omar Vazquez ကတော့ အလားအလာကို မြင်ခဲ့ပါတယ်။ #LGTmyanmar , #BBKmyanmar
.
သူဟာ ဒီပင်လယ်ရေမှော်တွေကို အိမ်ဆောက်ဖို့အတွက် လုံလောက်တဲ့ ခိုင်ခံ့တဲ့အုတ်ခဲတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲလိုက်ပါတယ်။ ဒီအုတ်ခဲတွေဟာ ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်းတွေကိုပင် ခံနိုင်ရည်ရှိတယ်လို့ သူကဆိုပါတယ်။ Omar နဲ့ သူ့မိသားစုဟာ Omar ၈ နှစ်သားအရွယ်မှာ ဘာမှမပါဘဲ အမေရိကန်ကို ရွှေ့ပြောင်းအခြေချခဲ့ကြပါတယ်။ အခုတော့ သူဟာ သူ့ရဲ့အုတ်ခဲတွေကို Lopez မိသားစုလို ဝင်ငွေနည်းတဲ့ မိသားစုတွေအတွက် အိမ်တွေဆောက်ပေးဖို့ အသုံးပြုနေပါတယ်။ ဒီတီထွင်မှုဟာ တခြားနိုင်ငံတွေကို သူတို့ရဲ့ကမ်းရိုးတန်းတွေကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ဖို့ ကူညီပေးနိုင်မလား။ Omar လို စွန့်ဦးတီထွင်သူတွေဟာ အနံ့ဆိုး နေတဲ့ အခြေအနေကနေ ဘယ်လိုအကျိုးအရှိဆုံး လုပ်ဆောင်နေလဲဆိုတာ ကြည့်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ မက္ကဆီကိုကို သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။
.
Sargassum စုဆောင်းခြင်း
Omar နဲ့ သူ့အဖွဲ့ဟာ မနက် ၅ နာရီမှာ ပင်လယ်ရေမှော်တွေ စုဆောင်းတာကို စတင်ကြပါတယ်။
ဒီနေ့တော့ သူတို့ဟာ Cancun ကနေ ၂၅ မိုင်လောက်ဝေးတဲ့ ကမ်းခြေမြို့လေးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Puerto Morelos မှာ ရှိနေပါတယ်။ ဟိုတယ်တွေက သူတို့ ကမ်းခြေပေါ်ကနေ ပင်လယ်ရေမှော်တွေကို ဖယ်ရှားပေးပြီး ခရီးသွားဧည့်သည်တွေရဲ့ မြင်ကွင်းကနေ ကင်းဝေးအောင် လုပ်ပေးတဲ့အတွက် ငွေပေးချေပါတယ်။ သူတို့ဟာ နေ့တိုင်း ပင်လယ်ရေညှိ မက်ထရစ်တန် ၄၀ လောက်ကို စုဆောင်းနိုင်ပြီး ဒီကွန်တိန်နာ နှစ်ခုကို ပြည့်အောင် လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ပင်လယ်ရေမှော်တွေကို အုတ်ခဲတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲဖို့ စိတ်ကူးဟာ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှာ ပင်လယ်ရေညှိ မက်ထရစ်တန် ၅၀,၀၀၀ ကျော် ကမ်းရိုးတန်းကို လွှမ်းမိုးလာတဲ့အခါ Omar ဆီကို ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။
.
Sargablock ပြုလုပ်ခြင်း
Omar က သူ့ရဲ့အလုပ်ရုံမှာ Sargablocks လို့ခေါ်တဲ့ အုတ်ခဲတွေကို ကမ်းခြေကနေ ၁၀ မိနစ်အကွာမှာ ပြုလုပ်ပါတယ်။ အလုပ်သမားတွေဟာ ခြောက်သွေ့နေတဲ့ ပင်လယ်ရေညှိ ကို ကြေနပ်အောင်ထုထောင်းပြီး အမှုန့်ညက်လေးတွေ ဖြစ်အောင် လုပ်ပါတယ်။ ပြီးရင် သူတို့က အဲဒါကို ဖုန်တွေနဲ့ ရောလိုက်ပြီး ဒီဖုန်တွေကို Omar က ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းခွင်တွေကနေ ပြန်လည်အသုံးပြုပါတယ်။ သူတို့ဟာ ပင်လယ်ရေညှိ အမှုန့်နဲ့ ဖုန်တွေကို ရောစပ်ထားတဲ့အရောအနှောကို ဇကာတစ်ခုကနေ ဇွန်းနဲ့ ခပ်ထည့်ပြီး အတုံးအခဲကြီးတွေကို ဖယ်ရှားပါတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့ဟာ အမှုန့်ကို ရေနဲ့ ရောလိုက်ပြီး အနှစ်ပျစ်ပျစ်တစ်ခုကို ပြုလုပ်ပါတယ်။ ဒီရဲ့ချက်နည်းအတိအကျက လျှို့ဝှက်ထားတာ ဖြစ်ပေမဲ့ အုတ်ခဲတစ်ခုစီမှာ ပင်လယ်ရေညှိ ၄၀% ပါဝင်ပါတယ်။ Sargablocks တွေကိုလည်း အကြိမ်ကြိမ် ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ ဒီစက်တစ်လုံးတည်းနဲ့ပဲ Omar ဟာ တစ်နေ့ကို အုတ်ခဲ ၃,၀၀၀ အထိ ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီစက်ကို အချောသပ်မလုပ်နိုင်ခင်မှာ သူဟာ မူပန်းပုံစံ (prototype) ၈ ခုကို တီထွင်ခဲ့ရပါတယ်။
.
အခုတော့ သူဟာ တစ်နေ့ကို အုတ်ခဲ ၈,၀၀၀ ထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့ ပိုကြီးတဲ့စက်ကို ဒီဇိုင်းထုတ်နေပါတယ်။ သူ့မှာ အုတ်ခဲလုပ်တဲ့ အချိန်ပြည့်ဝန်ထမ်း ၆ ဦးရှိပြီး တချို့က အိမ်တွေဆောက်ဖို့လည်း ကူညီပေးကြပါတယ်။
.
Omar ၏ ဇာတ်လမ်း
၂၀၁၈ ခုနှစ်ကတည်းက Omar ဟာ အိမ်ပေါင်း ၄၀ ကျော်ကို ဆောက်လုပ်ပေးခဲ့ပါတယ်။
ပထမဆုံးအိမ်က သူ့အလုပ်ရုံနဲ့ ကပ်လျက်မှာပဲ ရှိပါတယ်။ သူဟာ အဲဒီအိမ်ကို သူ့အမေရဲ့နာမည်ကို ပေးခဲ့ပါတယ်။ သူ ၈ နှစ်သားအရွယ်တုန်းက Omar ဟာ မက္ကဆီကို-အမေရိကန် နယ်စပ်ကို သူ့အမေနဲ့အတူ ဖြတ်ကျော်ဖို့အတွက် ဒီလိုမျိုးအိမ်လေးကို ထားခဲ့ရပါတယ်။ သူတို့ဟာ အမေရိကန်မှာ နေထိုင်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀ လုံးလုံး ကိုယ်ပိုင်အိမ် မရှိခဲ့ပါဘူး။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာတော့ သူဟာ သူ့ရဲ့အိတ်ထဲမှာ ဒေါ်လာ ၅၅ ပဲ ပါလာပေမဲ့ သူ့ရဲ့ဇာတိနိုင်ငံကို အပြီးအပိုင် ပြန်လာခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ အဲဒီပိုက်ဆံကို အပင်တွေဝယ်ပြီး ရောင်းတဲ့လုပ်ငန်းတစ်ခု စတင်ဖို့ အသုံးပြုခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတော့ ဒီမြေကွက်ကို ဝယ်ဖို့အတွက် လုံလောက်တဲ့ပိုက်ဆံကို စုဆောင်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ - Sargablocks တွေကို တီထွင်ဖို့အတွက် အကြိမ်ကြိမ်ကြိုးစားမှုတွေနဲ့ အမှားအယွင်းတွေ အများကြီး လိုအပ်ခဲ့ပါတယ်။ Omar ရဲ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းနာမည်က Vivero Blue Green ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ အပင်တွေရောင်းချတာနဲ့ ဟိုတယ်တွေကနေ ပင်လယ်ရေညှိ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ခပေးချေတာကနေ ဝင်ငွေအများဆုံးရရှိပါတယ်။ သူဟာ သူ့ရဲ့အုတ်ခဲတွေကိုလည်း ရောင်းချပြီး အိမ်တွေလည်း ဆောက်လုပ်ပေးပါတယ်။ သူဟာ အိမ်ပေါင်း ၂၀ ကျော် ရောင်းချခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ၁၅ လုံးကိုတော့ အခမဲ့ပေးခဲ့ပါတယ်။ Omar က အိမ်တွေဟာ ခေတ်ဆန်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ဝန်ခံပေမဲ့ သူတို့ကတော့ ခိုင်ခံ့ပါတယ်။
.
အိမ်များ လှူဒါန်းခြင်း
ဒါဟာ Elizabeth del Carmen Bonola López နဲ့ သူမရဲ့သမီးတွေအတွက် သတင်းကောင်းတစ်ခုပါပဲ။ သူတို့ရဲ့အိမ်ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်းကြောင့် ပျက်စီးသွားခဲ့ပါတယ်။ Omar ဟာ သူတို့ကို Sargablocks တွေနဲ့ ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့ ကူညီပေးခဲ့ပါတယ်။ တကယ်တော့ သုတေသနတွေက ပင်လယ်ရေမှော်ဟာ အိမ်တွေကို နွေရာသီမှာ အေးမြစေပြီး ဆောင်းရာသီမှာ အပူကို ထိန်းသိမ်းပေးတဲ့ အကောင်းဆုံးအပူလျှပ်ကာပစ္စည်းဖြစ်တယ်လို့ ပြသထားပါတယ်။
.
ပုံမှန်အားဖြင့် Omar ဟာ သူငယ်ချင်း ဒါမှမဟုတ် ဒေသခံတွေကနေ လိုအပ်နေတဲ့သူတွေအကြောင်းကို ကြားသိရပါတယ်။ ဒီအတွက် ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းတွေ လိုအပ်မှု မရှိပါဘူး။
.
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖြေရှင်းချက်များ
ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ပင်လယ်ရေညှိ တွေဟာ အာကာသကနေတောင် မြင်နိုင်လောက်အောင် အလွန်ကြီးမားလာခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ မက္ကဆီကိုအစိုးရဟာ Quintana Roo ရဲ့ကမ်းခြေတွေကနေ sargassum မက်ထရစ်တန် ၁၉,၀၀၀ ကို စုဆောင်းခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာတော့ အဲဒီပမာဏရဲ့ နှစ်ဆကို စုဆောင်းခဲ့ပါတယ်။
.
လေ့လာမှုတွေက အချိန်ကြာမြင့်စွာ ထိတွေ့နေရမယ်ဆိုရင် အသက်ရှူရခက်ခဲစေနိုင်တယ်လို့ ပြသထားပါတယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ Cancun Hotel Association ဟာ ကမ်းခြေတွေကနေ ဒီပင်လယ်ရေမှော်တွေကို ဖယ်ရှားဖို့အတွက် ဒေါ်လာ ၂၀ သန်းကျော်ကို သီးသန့်ချထားခဲ့ပါတယ်။ ဒီပြဿနာက မက္ကဆီကိုထက် ကျော်လွန်ပါတယ်။
.
ဒီပင်လယ်ရေမှော်ဟာ ဖလော်ရီဒါ၊ တက္ကဆပ်နဲ့ ကာရေဘီယံဒေသက တခြားနေရာတွေအထိ မြောက်အမေရိကတိုက်ရဲ့ ကမ်းခြေတွေဆီကို ပျံ့နှံ့နေပါတယ်။ ဒီလိုများပြားလာရတဲ့ အကြောင်းရင်းအတိအကျက ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမရှိသေးပေမဲ့၊ ကျွမ်းကျင်သူအချို့ကတော့ ပင်လယ်ထဲမှာရှိတဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်ပမာဏ မြင့်မားတာကို အပြစ်တင်ကြပါတယ်။ ဒါဟာ စိုက်ပျိုးရေးစွန့်ပစ်ရေတွေ စီးဆင်းလာတာနဲ့ သစ်တောပြုန်းတီးမှုရဲ့ ရလဒ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခုတော့ Omar ရဲ့စီးပွားရေးဟာ နိုင်ငံတကာရဲ့အာရုံစိုက်မှုကို ခံနေရပါပြီ။ သူဟာ TED Talks တွေမှာ ဟောပြောခဲ့ပြီး "Shark Tank Mexico" မှာလည်း ပါဝင်ခဲ့သလို သူ့ရဲ့ထုတ်ကုန်ကို မြှင့်တင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာကိုလည်း ခရီးသွားခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံပေါင်း တစ်ဒါဇင်ကျော်က ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ သူ့ဆီကနေ သင်ယူဖို့ ဆက်သွယ်လာကြပါတယ်။ ဇာတ်ကြောင်းပြောသူ- Omar ဟာ Sargablock ချက်နည်းကို တခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို လိုင်စင်ပေးဖို့နဲ့ လုပ်ငန်းခွဲတွေ ဖွင့်လှစ်ဖို့အတွက် စူးစမ်းနေပါတယ်။ မက္ကဆီကိုရဲ့ တခြားနေရာတွေမှာတော့ တခြားစွန့်ဦးတီထွင်သူတွေက ပင်လယ်ရေညှိ ကို မှတ်စုစာအုပ်တွေနဲ့ ဖိနပ်တွေအဖြစ် ပြုလုပ်ဖို့ နည်းလမ်းသစ်တွေနဲ့ စမ်းသပ်နေကြပါတယ်။ Seaweed Generation လို့ခေါ်တဲ့ ဗြိတိန် startup ကုမ္ပဏီတစ်ခုကတော့ ပင်လယ်ရေညှိ ကို ကာဗွန်ဖမ်းယူဖို့နဲ့ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက်ခြေမှာ သိုလှောင်ဖို့အတွက် အသုံးပြုနေပါတယ်။
.
နိဂုံး
မက္ကဆီကိုကို ပြန်ရောက်တော့ Omar ဟာ သူ့ရဲ့ဇာတိနိုင်ငံမှာ သူချစ်ရတဲ့သူတွေနဲ့အတူ နေထိုင်ရတာကို ကျေးဇူးတင်နေပါတယ်။ အလုပ်ပြီးတဲ့အခါ သူကိုယ်တိုင် သူ့ရဲ့အုတ်ခဲတွေနဲ့ ဆောက်ထားတဲ့အိမ်ကို နေထိုင်နေပါတယ်။ Omar က သူ့ရဲ့အောင်မြင်မှုက တခြားသူတွေကိုပါ လှုံ့ဆော်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။