လူသားတွေက မတူညီသော ဉာဏ်ရည်စွမ်းရည်များ ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး လူသားတွေရဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို မြင်ပုံ၊ သင်ယူပုံနှင့် အပြန်အလှန်ဆက်ဆံပုံတွေရဲ့ မတူညီမှုတွေကို ထူးခြားစွာ ပုံဖော်ပေးပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ တစ်ဦးချင်းစီတိုင်းတွင် မတူညီ ထင်ရှားပေါ်လွင်သော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ရည် ( ၁၀ )မျိုး အကြောင်း ဒီဗီဒီယိုမှာ လေ့လာနိုင်ပါတယ်။
.
တချို့သူတွေမှာ ဉာဏ်ရည်အမျိုးအစား တစ်မျိုး သို့မဟုတ် နှစ်မျိုးလောက်က ထူးထူးခြားခြား ပေါ်လွင်နေနိုင်သလို၊ တချို့သူတွေမှာတော့ ဉာဏ်ရည်အမျိုးအစားများစွာကို မျှမျှတတ ပိုင်ဆိုင်နိုင်ပါတယ်။ #LGTmyanmar , #BBKmyanmar
.
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Naturalist Intelligence)
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဆိုသည်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အရာဝတ္ထုများ၊ တိရစ္ဆာန်များ သို့မဟုတ် အပင်များကဲ့သို့သော အရာများကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်ခြင်း၊ အမျိုးအစားခွဲခြားနိုင်ခြင်းနှင့် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်းစွမ်းရည်ကို ဆိုလိုပါသည်။ ဤဉာဏ်ရည်သည် ရှေးဦးလူသားများ ရှင်သန်မှုအတွက် အသုံးဝင်ပြီး အန္တရာယ်ရှိသော မျိုးစိတ်များကို ခွဲခြားသိမြင်ခြင်း၊ ရာသီဥတုကို လေ့လာခြင်း၊ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်ကို သိရှိခြင်းနှင့် အစားအစာအရင်းအမြစ်များကို တိုးချဲ့ရှာဖွေခြင်းတို့အပေါ် မူတည်ခဲ့သည့်အချိန်က စတင်ပေါ်ပေါက်လာသည်ဟု ယုံကြည်ရပါသည်။
.
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်မြင့်မားသူများသည် အောက်ပါဝိသေသလက္ခဏာများကို ပြသလေ့ရှိသည်
- အရာဝတ္ထုများ မည်သို့အလုပ်လုပ်သည်ကို နားလည်လိုစိတ်ပြင်းပြကြသည်။
- ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဂရုစိုက်ကြပြီး သဘာဝနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရသည်ကို နှစ်သက်ကြသည်။
- သစ်ပင်ပန်းမန်နှင့် တိရစ္ဆာန်များကို ကောင်းစွာခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်ကြသည်။
- မျိုးစိတ်အသစ်များနှင့် အပြုအမူအသစ်များကို ရှာဖွေစူးစမ်းရသည်ကို နှစ်သက်ကြသည်။
- မိုက်ခရိုစကုပ်၊ မှန်ဘီလူးနှင့် တယ်လီစကုပ်ကဲ့သို့သော လေ့လာရေးကိရိယာများကို အသုံးပြုရာတွင် စိတ်ဝင်စားကြသည်။
- ဇီဝဗေဒ (Biology)၊ ရုက္ခဗေဒ (Botany)၊ ဓာတုဗေဒ (Chemistry) နှင့် သတ္တဗေဒ (Zoology) ကဲ့သို့သော သိပ္ပံဘာသာရပ်ဆိုင်ရာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းများတွင် မကြာခဏ စိတ်ဝင်စားမှု ပြသကြသည်။
အာကာသဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Spatial Intelligence)
အာကာသဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်သည် အရောင်များ၊ မျဉ်းများ၊ ပုံသဏ္ဌာန်များ၊ ပုံများ၊ နေရာလွတ်များနှင့် ၎င်းတို့ကြားရှိ ဆက်နွယ်မှုများကဲ့သို့သော ကဏ္ဍများကို ကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်းနှင့် သက်ဆိုင်ပါသည်။ ၎င်းသည် သုံးဖက်မြင် အချက်အလက်များကို ပုံဖော်နိုင်သည့် စွမ်းရည်လည်း ဖြစ်ပါသည်။
အာကာသဆိုင်ရာ စိတ်နေသဘောထားပြင်းထန်သူများသည် အောက်ပါဝိသေသလက္ခဏာများကို ပြသလေ့ရှိသည်
- ပုံရိပ်များနှင့် ဓာတ်ပုံများဖြင့် တွေးတောကြပြီး ၎င်းတို့ကို ပုံဖော်ခြင်း သို့မဟုတ် ဒီဇိုင်းဆွဲခြင်းတို့ ပြုလုပ်ကြသည်။
- ပဟေဠိများဖြေရှင်းခြင်း သို့မဟုတ် ပုံဆွဲခြင်းတို့တွင် အလွန်ထူးချွန်ကြသည်။
- ပန်းပုဆရာများ၊ ဗိသုကာပညာရှင်များ၊ ပန်းချီဆရာများ သို့မဟုတ် လေယာဉ်မှူးများသည် အာကာသဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်မြင့်မားသူများ၏ ဥပမာများ ဖြစ်ကြသည်။
- ကျွန်ုပ်တို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်အကြောင်း လေ့လာရန်အတွက် အမြင်အာရုံသည် အရေးကြီးဆုံး အာရုံများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း မွေးရာပါ မျက်မမြင်များသည် အခြားအာရုံများမှ ရရှိသော အချက်အလက်များမှတစ်ဆင့် အာကာသဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ကို တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ကြသည်။
ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Intrapersonal Intelligence)
ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဆိုသည်မှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ အတွေးအမြင်၊ ခံစားချက်နှင့် လုပ်ဆောင်ပုံတို့၏ အတွင်းပိုင်းဆိုင်ရာ ကဏ္ဍများကို မည်မျှအတိုင်းအတာအထိ နားလည်သည်ကို ရည်ညွှန်းပါသည်။ ၎င်းသည် လူတစ်ဦး၏ အတွင်းပိုင်းနှင့် ဆက်စပ်နေပြီး စိတ်ခံစားမှုများကို နားလည်ခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲနိုင်စွမ်း၊ မိမိကိုယ်ကို သိရှိခြင်းနှင့် မျှတသော မိမိကိုယ်ကို ပုံရိပ်တစ်ခု တည်ဆောက်ခြင်းတို့ကို မီးမောင်းထိုးပြပါသည်။
၎င်းတွင် အောက်ပါစွမ်းရည်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန် ပါဝင်သည်
- မိမိကိုယ်ကို မြင့်မားပြီး အကောင်းမြင်စိတ်ထားရှိခြင်း။
- မိမိ၏ အားသာချက်များနှင့် အားနည်းချက်များကို သိရှိနားလည်ခြင်း။
- မြင့်မားသော မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းရှိခြင်း။
- အပြုအမူနှင့် အတွေးအမြင်များကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်စွမ်းရှိခြင်း။
- ကောင်းမွန်သော ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်သည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကောင်းကျိုးကို တိုက်ရိုက်သက်ရောက်မှုရှိပြီး၊ ၎င်းက လူတစ်ဦးပိုင်ဆိုင်သော အခြားဉာဏ်ရည်အားလုံးကို ထပ်ဆင့်သက်ရောက်မှုရှိသည်။
ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Linguistic Intelligence)
ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဆိုသည်မှာ လူတစ်ဦး၏ ဘာသာစကားကို နားလည်နိုင်စွမ်းနှင့် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်စွမ်းကို ရည်ညွှန်းပါသည်။ ၎င်းတွင် ပြောဆိုသော ဘာသာစကားသာမက စာရေးခြင်းနှင့် အမူအရာများပါ ပါဝင်သည်။
ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်မြင့်မားသူများသည် အောက်ပါဝိသေသလက္ခဏာများကို ပြသလေ့ရှိသည်
- စကားလုံးများ၏ အဓိပ္ပာယ်၊ ၎င်းတို့၏ အစီအစဉ်၊ အသံများနှင့် ဘာသာစကား နားလည်မှုတို့အပေါ် အထူးခံစားလွယ်ကြသည်။
- ကောင်းမွန်သော ဆက်သွယ်ပြောဆိုနိုင်စွမ်းရှိကြပြီး စာဖတ်ခြင်းနှင့် စာရေးခြင်းကို နှစ်သက်ကြသည်။
- နိုင်ငံခြားဘာသာစကားများကို လေ့လာရာတွင် ထူးချွန်ကြသည်။
- ဤဉာဏ်ရည်ပုံစံသည် ဖန်တီးမှုဆိုင်ရာ စာရေးခြင်း၊ ကဗျာ၊ လူအများရှေ့တွင် ပြောဆိုခြင်း၊ ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာစကားသင်ကြားခြင်းကဲ့သို့သော လုပ်ဆောင်ချက်များတွင် အခြေခံကျပါသည်။
ဂီတဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Musical Intelligence)
ဂီတဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဆိုသည်မှာ ဂီတပုံစံများကို တန်ဖိုးထားခြင်း၊ ခွဲခြားသိမြင်ခြင်း၊ ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ဖော်ပြခြင်းစွမ်းရည် ဖြစ်ပါသည်။ ဤဉာဏ်ရည်ရှိသူများသည် မတူညီသော အသံများ၏ စည်းချက်၊ သံစဉ်နှင့် အသံထွက်တို့အပေါ် အလွန်အမင်း ခံစားလွယ်ကြသည်။
ဤဉာဏ်ရည်နှင့် ဆက်စပ်သော ဝိသေသလက္ခဏာများတွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်သည်
- ဂီတပုံစံများကို သိမြင်နိုင်စွမ်းနှင့် ဖော်ပြနိုင်စွမ်းရှိခြင်း။
- သီချင်းများနှင့် စည်းချက်များကို လွယ်ကူစွာ သင်ယူနိုင်ခြင်း။
- သံစဉ်မှားယွင်းခြင်း သို့မဟုတ် တူရိယာတစ်ခု အသံမမှန်ခြင်းတို့ကို လျင်မြန်စွာ သိရှိနိုင်သည့် ခံစားလွယ်မှုရှိခြင်း။
- သီချင်းများ ဖန်တီးနိုင်စွမ်းနှင့် တူရိယာအမျိုးမျိုး တီးခတ်နိုင်စွမ်းရှိခြင်း။
- နောက်ခံဂီတဖြင့် လုပ်ဆောင်စရာများကို လုပ်ဆောင်ရန် နှစ်သက်ခြင်း။
- ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ မည်သည့်အသံကိုမဆို နားထောင်ရာတွင် အထူးခံစားလွယ်မှုရှိခြင်း။
- ဤဉာဏ်ရည်အမျိုးအစားသည် ဘာသာစကားနှင့် သင်္ချာဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်များနှင့်လည်း ဆက်စပ်နေပြီး စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်များနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်နွယ်မှုရှိသည်။
- ဂီတကို နားထောင်ခြင်း သို့မဟုတ် ဖန်တီးခြင်းမှတစ်ဆင့် ဂီတကို နက်ရှိုင်းစွာ ချဉ်းကပ်နိုင်သည်။
ခန္ဓာကိုယ်လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Bodily-Kinesthetic Intelligence)
ခန္ဓာကိုယ်လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဆိုသည်မှာ စိတ်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်၏ ချိတ်ဆက်မှုနှင့် ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုကို လွယ်ကူချောမွေ့စေသည့် သိမြင်မှုဆိုင်ရာ စွမ်းရည်များကို ရည်ညွှန်းပြီး ၎င်းအပေါ် ထိန်းချုပ်မှုနှင့် တိကျမှုကို ခွင့်ပြုသည်။ ၎င်းသည် ခွန်အား၊ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှု၊ ဟန်ချက်ညီမှု၊ အရှိန်နှင့် ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်မှုတို့ကို စီမံခန့်ခွဲရာတွင် တာဝန်ရှိသည်။
ဤစွမ်းရည်ရှိသူများသည် အောက်ပါဝိသေသလက္ခဏာများကို ပြသလေ့ရှိသည်
- မိမိတို့၏ ခန္ဓာကိုယ်ကို အသုံးပြုရန် လိုအပ်သည့် လုပ်ဆောင်ချက်များမှတစ်ဆင့် မိမိတို့ကိုယ်ကို ဖော်ပြကြပြီး ဤကဏ္ဍများတွင် ထူးချွန်ကြသည်။
- ဤဉာဏ်ရည်ကို ထိပ်တန်းအားကစားသမားများ၊ ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အကသမားများ၊ စားဖိုမှူးများ၊ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်များအပြင် ဂျူဂလာသမားများ (juggler) သို့မဟုတ် ကာယကြိုးခုန်သမားများ (acrobat) တို့တွင် အလွယ်တကူ ခွဲခြားသိမြင်နိုင်သည်။
လူမှုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Interpersonal Intelligence)
လူမှုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဆိုသည်မှာ အခြားသူများ၏ စိတ်ခံစားမှုများ၊ လှုံ့ဆော်မှုများ၊ ရည်ရွယ်ချက်များနှင့် ဆန္ဒများကို နားလည်ခြင်း၊ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းနှင့် ထိရောက်စွာ တုံ့ပြန်ခြင်းစွမ်းရည်ကို ရည်ညွှန်းသည်။
လူမှုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်မြင့်မားသူများသည် အောက်ပါဝိသေသလက္ခဏာများကို ပြသလေ့ရှိသည်
- အများအားဖြင့် အခြားသူများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် ကျွမ်းကျင်ကြသည်။
- စာနာမှုရှိကြပြီး ဦးဆောင်နိုင်စွမ်း၊ ညှိနှိုင်းနိုင်စွမ်း၊ ကြားဝင်ဖြန်ဖြေနိုင်စွမ်းနှင့် ပဋိပက္ခများကို ထိရောက်စွာ ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းရှိကြသည်။
- ဤဉာဏ်ရည်သည် ရှေ့နေများ၊ ဆရာများ၊ လူအများရှေ့တွင် ပြောဆိုသူများနှင့် စိတ်ပညာရှင်များကဲ့သို့သော ပညာရှင်များတွင် မကြာခဏ ထင်ရှားလေ့ရှိသည်။
ယုတ္တိယုတ္တာ/သင်္ချာဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Logical-Mathematical Intelligence)
ယုတ္တိယုတ္တာ/သင်္ချာဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဆိုသည်မှာ ယုတ္တိတန်စွာ တွေးခေါ်နိုင်စွမ်း၊ သင်္ချာပြဿနာများကို ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းနှင့် မတူညီသော ကဏ္ဍများတွင် ဂဏန်းဆိုင်ရာ နိယာမများကို အသုံးချနိုင်စွမ်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ၎င်းတွင် ပုံစံများကို ခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်စွမ်းနှင့် အကြောင်းရင်း-အကျိုး ဆက်နွယ်မှုများကို တည်ဆောက်နိုင်စွမ်းတို့ ပါဝင်သည်။
.
ဤဉာဏ်ရည်သည် အောက်ပါကဏ္ဍများကို လွှမ်းခြုံသည်
- ဂဏန်းများ သို့မဟုတ် ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများအထိသာ ကန့်သတ်ထားခြင်းမရှိဘဲ နေ့စဉ်ဘဝအခြေအနေအမျိုးမျိုးတွင်လည်း ထင်ရှားသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ပစ္စည်းဝယ်ရာတွင် အကြွေတွက်ချက်ခြင်းမှအစ လိုရာခရီးရောက်ရန် အကောင်းဆုံးလမ်းကြောင်းကို စီစဉ်ခြင်းအထိ ပါဝင်သည်။
- ၎င်းတွင် အကျဉ်းချုပ်တွေးခေါ်မှု (abstract reasoning)၊ ယုတ္တိဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းခြင်းနှင့် ရှုပ်ထွေးသော သဘောတရားများကို နားလည်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Emotional Intelligence)
စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကိုယ်ပိုင်စိတ်ခံစားမှုများနှင့် အခြားသူများ၏ စိတ်ခံစားမှုများကို နားလည်ခြင်း၏ အရေးကြီးပုံကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းဖြင့် လူမှုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Interpersonal Intelligence) နှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Intrapersonal Intelligence) တို့ကို ပေါင်းစပ်ပေးသည်။ ၎င်းနားလည်မှုကို ကျွန်ုပ်တို့၏ လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် ဆက်ဆံရေးများကို အပြုသဘောဆောင်သော ဦးတည်ရာသို့ ပို့ဆောင်ရန် အသုံးပြုသည်။ ဤအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အတွင်းပိုင်းကမ္ဘာနှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ပြင်ပလူမှုဆက်ဆံရေးနှစ်ခုလုံးကို အောင်မြင်စွာ ဖြတ်သန်းသွားလာနိုင်စေသည်။
တည်ရှိမှုဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည် (Existential Intelligence)
တည်ရှိမှုဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်သည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်နှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေသည်။ ၎င်းသည် ဘဝ၏ အဓိပ္ပာယ်နှင့် ရည်ရွယ်ချက်ကို ရှာဖွေခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သည်။ ၎င်းတွင် လူ့တည်ရှိမှု၏ အခြေခံကဏ္ဍများကို ဆင်ခြင်သုံးသပ်နိုင်စွမ်းနှင့် နားလည်နိုင်စွမ်းအပြင် ကြီးမားသော တည်ရှိမှုဆိုင်ရာ မေးခွန်းများကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းတို့ ပါဝင်သည်။ ကိုယ်တိုင်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် နက်ရှိုင်းစွာ နားလည်မှု နှင့် ဆက်စပ်နေသော်လည်း ၎င်းကို ကျော်လွန်ပါသည်။