ပလပ်စတစ်ပေါ်ကို ရွှေငွေကြေးရည်စိမ်နည်း၊ နီကယ်စိမ်နည်း

3D ပရင့်များကို ကြေးဝါ (Brass) / ကြေးနီ (Bronze) ဖြင့် လျှပ်စစ်ပလိပ်ပြုလုပ်ခြင်း (Electroplating)

မင်္ဂလာပါ၊ ဒီတစ်ခေါက်မှာတော့ ကျွန်တော် 3D ပရင့်ထုတ်ထားတဲ့ ရုပ်ရှင်ပစ္စည်းအတုအချို့ကို လျှပ်ကူးပစ္စည်း (conductive) ဖြစ်အောင်လုပ်ပြီး၊ ကြေးနီထူထူ၊ တောက်ပြောင်နေအောင် လျှပ်စစ်ပလိပ်လုပ်မယ်၊ ပြီးရင် မီးဖိုထဲမှာ ကြေးဝါ မှ ကြေးနီအဖြစ် ပြောင်းလဲလိုက်ပါမယ်။ ဟုတ်ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းတွေ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်လဲ၊ နောက်ဆုံးမှာ ကျွန်တော့်ရဲ့ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုကန့်သတ်ချက်တွေအထိ ရောက်သွားမလားဆိုတာကို အခုပဲ လေ့လာကြည့်ကြရအောင်။  #LGTmyanmar , #BBKmyanmar

.

FDM ပရင်တာများဖြင့် 3D ပရင့်များ ဖန်တီးခြင်း

ပထမဆုံးအနေနဲ့ ကျွန်တော် အရာအားလုံးကို PLA နဲ့ ပရင့်ထုတ်ပါတယ်။ ဒီပစ္စည်းက လူတိုင်းသုံးနိုင်တဲ့ ပစ္စည်းဖြစ်ပြီး ပရင့်ထုတ်ရတာ လွယ်ကူသလို၊ ပရင့်ထုတ်ပြီးနောက်ပိုင်း ပြုပြင်ရတာလည်း ရိုးရှင်းပါတယ်။ ကျွန်တော် ပစ္စည်းအချို့ကို ပရင့်ထုတ်ပြီးပြီဆိုတော့ ပထမဆုံးအနေနဲ့ ကြေးနီအလွှာထူထူလေးတစ်ခု ဖုံးအုပ်ချင်ပါတယ်။ လျှပ်စစ်ပလိပ်မလုပ်ခင် ဘာကြောင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုအတွက် အချိန်အများကြီးပေးရလဲဆိုတဲ့ ကွာခြားချက်ကို ပြသဖို့၊ တစ်ခုကို PLA အစိမ်းအတိုင်း တိုက်ရိုက်ပလိပ်လုပ်ပြီး နောက်တစ်ခုကိုတော့ မျက်နှာပြင်ပြင်ဆင်မှု ကောင်းကောင်းလုပ်ပြီးမှ ပလိပ်လုပ်ပါမယ်။ ဒီနေရာမှာ အသစ်ရောက်လာတဲ့သူတွေအတွက် ပြောရရင် ကျွန်တော့်ရဲ့ ပရင့်တွေပေါ်မှာ ကြေးနီတင်ဖို့အတွက် အရင်ဆုံး လျှပ်ကူးပစ္စည်း ဖြစ်အောင်လုပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

.

3D ပရင့်များကို လျှပ်စစ်ပလိပ်လုပ်ရန်အတွက် လျှပ်ကူးပစ္စည်းဖြစ်အောင် ပြုလုပ်နည်း

ဒီလိုလုပ်ဖို့အတွက် ကျွန်တော် လျှပ်ကူးကြေးနီဆေး (conductive copper paint) ဒါမှမဟုတ် ဂရက်ဖိုက်ဖုံးအုပ်မှု (graphite coating) ကိုသုံးပါတယ်။ ဂရက်ဖိုက်ကလည်း လျှပ်ကူးအားကောင်းပါတယ်။ ဂရက်ဖိုက်ဖုံးအုပ်မှုကို ပစ္စည်းပေါ်ကို လောင်းချလို့ရသလို၊ ဆေးရည်ထဲမှာ နှစ်ပြီးလည်း လုပ်လို့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော့်ရဲ့အတွေ့အကြုံအရ အကောင်းဆုံးရလဒ်ကတော့ ပျော်ဝင်ထားတဲ့ ကြေးနီဆေးကို လေမှုတ်ဆေးပန်းကန် (airbrushing) နဲ့ ဖိအား 250 kPa လောက်နဲ့ မှုတ်ပေးတာပါ။ ညီညီညာညာ မှုတ်ပြီး အလွှာ ၂-၃ ခု လောက်တင်ကာ အလွှာတစ်ခုချင်းစီကို သေချာခြောက်အောင်ထားရပါမယ်။

.

ကြေးနီ အီလက်ထရွိုက်ရည်ထဲတွင် 3D ပရင့်များကို လျှပ်စစ်ပလိပ်လုပ်နည်း

အခုဆိုရင် လျှပ်စစ်ပလိပ်လုပ်ဖို့ အချိန်ရောက်ပါပြီ။ အမြဲတမ်းလိုလိုပဲ ကျွန်တော်ဟာ ပလိပ်လုပ်မယ့် ဧရိယာအရွယ်အစားနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ ပါဝါပေးစက် (power supply) ကိုသုံးပါတယ်။ တစ်စတုရန်းဒက်စီမီတာကို ၁ အမ်ပီယာလောက်နှုန်းနဲ့ သုံးပြီး ဒီစက်ကတော့ ၅ အမ်ပီယာအထိ ရပါတယ်။ အီလက်ထရွိုက်ရည် (electrolyte) အနေနဲ့တော့ တောက်ပစေတဲ့ ဖြည့်စွက်ပစ္စည်းပါတဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး အက်စစ် ကြေးနီအရည်ကို သုံးပါတယ်။ ကြေးနီအနုတ်ဖက်ပြား (anode) ကို အပေါင်းတိုင်နဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီး သံလိုက်မွှေတံ တစ်ခုကို ထည့်လိုက်ရုံပါပဲ။ ဒါတွေမလုပ်ခင်မှာတော့ PPE (ကိုယ်ပိုင်ကာကွယ်ရေးကိရိယာ) တွေ ဝတ်ဆင်ရပါမယ်။ ဒါက အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။

.

ပလိပ်လုပ်မယ့်ပစ္စည်းတွေ အီလက်ထရွိုက်ရည်ထဲမှာ မရွေ့အောင် သေချာထိုင်နေဖို့အတွက် ကြေးနီဝါယာကို အကာအကွယ်မပါတဲ့ ပရင့်တစ်ခုကို ပုံစံခွက်အဖြစ်သုံးပြီး ကွေးလိုက်ပါတယ်။ လူတွေ မေးလေ့ရှိတာကတော့ ပရင့်က ဝါယာနဲ့ ကပ်သွားမလားဆိုတာပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ပရင့်က ဝါယာပေါ်မှာ လျော့ရဲရဲလေးသာ တင်နေသရွေ့တော့ ဒီလိုဖြစ်ခဲပါတယ်။

.

အခုဆိုရင် အဆက်အသွယ်ဧရိယာ ပိုကျယ်လာစေဖို့အတွက် ပိုပါးတဲ့ ကြေးနီဝါယာကို ပတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒီလိုပုံစံဖြစ်သွားပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာ ဒီပစ္စည်းတစ်ခုလုံးကို ကျွန်တော့်ရဲ့ လှည့်စက် (rotary jig) မှာ ချိတ်ဆွဲပြီး ကလမ်တစ်ခုကို တပ်ဆင်ကာ အနုတ်တိုင်နဲ့ ချိတ်ဆက်လိုက်ပါတယ်။ ပြီးရင်တော့ ဒီပစ္စည်းကို ရေချိုးကန်ထဲမှာ ၁၀ စင်တီမီတာ အကွာအဝေးမှာ နှစ်လိုက်ပါတယ်။ ပါဝါပေးစက်ကို လျှပ်စီး (current) သတ်မှတ်ထားပြီး ၄ နာရီကြာအောင် ကန်ထဲမှာ ရှေ့နောက်လှည့်နေပါလိမ့်မယ်။ ပြီးရင် လေမှုတ်စက်ကို ဖွင့်လိုက်ပြီး ၂၀၀ မိုက်ခရိုမီတာလောက် အနည်ကျနှုန်းကို ရရှိပါလိမ့်မယ်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ ဒါက အတော်လေး ထူပါတယ်။

.

အခုဆိုရင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုမလုပ်ထားတဲ့ ပရင့်ရဲ့ ရလဒ်ကို ကြည့်ရအောင်။ ပထမတစ်ချက်ကြည့်လိုက်တာနဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ပရင့်လိုင်းတွေကို မြင်ရပါတယ်။ ကြေးနီရဲ့ တောက်ပမှုက အသေးအမွှားချို့ယွင်းချက်လေးတွေကိုပါ သိသိသာသာ ပေါ်လွင်စေပါတယ်။ ဒီမှာ 3D ပရင့်ရဲ့ အလွှာတွေကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မြင်ရပါတယ်။ အားလုံးက တစ်မျိုးလေး လှပေမယ့် အလွှာတွေထပ်နေပုံရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ကတော့ လှပတဲ့ သတ္တုရောင်ဖြစ်နေပါသေးတယ်။

.

လျှပ်စစ်ပလိပ်လုပ်ရန်အတွက် မျက်နှာပြင်ချောမွေ့အောင် ပြုလုပ်ထားသော 3D ပရင့်များ

အခုတော့ ပရင့်တစ်ခုကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ကြည့်ကြရအောင်။ ပထမဆုံးအဆင့်ကတော့ သဲစက္ကူနဲ့ ပွတ်တိုက်ခြင်း (sanding) ပါ။ ကျွန်တော်ကတော့ လက်ကိုင်ကိရိယာလေးတစ်ခုကို သုံးရတာကြိုက်ပါတယ်။ ဈေးလည်းမကြီးသလို အလုပ်လည်း ကောင်းကောင်းလုပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ သဲစက္ကူအသေးလေးတွေ ကပ်ပြီး မျက်နှာပြင်ညီတဲ့နေရာ၊ ထောင့်၊ အကွေးအကောက်နဲ့ အသေးစိတ်နေရာတွေကို မတူညီတဲ့ ပူးတွဲပါပစ္စည်းတွေနဲ့ လုပ်လို့ရပါတယ်။ ကျွန်တော်တော့ လက်နဲ့မလုပ်ချင်တော့ပါဘူး။

.

တကယ်ချောမွေ့သွားစေဖို့အတွက် ဖြည့်ဆေး (filler) ဒါမှမဟုတ် ပရိုင်မာ (primer) ကို အလွှာအများကြီး မှုတ်ပေးပါတယ်။ နောက်မှ ဂက်စ်ထွက်တာမျိုးမဖြစ်အောင်နဲ့ သတ္တုအလွှာကို မပျက်စီးစေဖို့ သေချာခြောက်သွေ့အောင်ထားရပါမယ်။ ဒါကြောင့် သပ်သပ်ရပ်ရပ်လုပ်ရင် ခိုင်မာတဲ့ အခြေခံတစ်ခု ရရှိမှာပါ။ နောက်တစ်ဆင့်အနေနဲ့ အရာအားလုံး ပိုပြီးချောမွေ့ညီညာသွားအောင် သဲစက္ကူကို ပြန်သုံးပါတယ်။ ဘယ်လိုသဲစက္ကူ အမျိုးအစားကို သုံးရမလဲဆိုတော့ ၁၀၀၀ ဂရစ်လောက်ဆို ကောင်းပါတယ်။ အခုဆိုရင် အပြည့်ဖြည့်ထားပြီးသားဖြစ်ပါပြီ။

.

ကျွန်တော်ပြောခဲ့သလိုပဲ သေချာခြောက်သွေ့သွားရင် လေမှုတ်ဆေးပန်းကန်နဲ့ ကြေးနီ ဒါမှမဟုတ် ဂရက်ဖိုက် လျှပ်ကူးဆေးရည်ကို မှုတ်ဖို့ အကြံပြုချင်ပါတယ်။ ဒါက နည်းနည်းတော့ လေ့ကျင့်ရပြီး ကျွန်တော်လည်း သိပ်မကြိုက်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကြေးနီအလွှာ တင်သွားပြီဆိုတာနဲ့ လက်ဗွေရာတွေပဲ ပျက်စီးစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အရာရာကို သေချာ ဆီချွတ် (degrease) ပြီး ပလိပ်လုပ်နေတုန်းမှာ မထိမိအောင် လုပ်တာ အကောင်းဆုံးပါပဲ။

.

ခုဆိုရင် အများကြီး ပိုကောင်းလာပါပြီ။ ကျွန်တော် သဲစက္ကူကို ထပ်သုံးပြီး အဖုအထစ်လေးတွေကို ဖယ်ရှားလိုက်ကာ အမျိုးမျိုးသော အရောင်တင်ပစ္စည်းတွေနဲ့ ကြေးနီကို တောက်ပလာအောင် လုပ်လိုက်ပါတယ်။ နာရီပေါင်း ၁၀၀၀ ကြာပြီးနောက်မှာ တကယ်ကောင်းတဲ့ မျက်နှာပြင်ကို ရရှိပါပြီ။ ဒီမှာတော့ မျက်နှာပြင်ချောမွေ့အောင်လုပ်တဲ့ အဆင့်တွေ မလုပ်ထားတဲ့ ပုံစံနဲ့ ယှဉ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

.

ကြေးနီပေါ်တွင် မျက်နှာပြင်ပျံ့နှံ့မှု (Surface Diffusion) ကို အသုံးပြု၍ ကြေးဝါ (Brass) / ကြေးနီ (Bronze) ဖန်တီးခြင်း

အခု စိတ်ဝင်စားစရာ အပိုင်းကို ရောက်ပါပြီ။ ကြေးနီပေါ်မှာ အခြားသတ္တုပါးပါးလေး တစ်ခုကို လျှပ်စစ်ပလိပ်လုပ်ပြီး မျက်နှာပြင်ပျံ့နှံ့မှု (surface diffusion) ကို ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။ အဲဒီအက်တမ်တွေက အပူပေးလိုက်တဲ့အခါ ကြေးနီထဲကို ဖြည်းဖြည်းချင်းပျံ့နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး သတ္တုစပ်အလွှာပါးပါးလေးကို ဖန်တီးပေးပါတယ်။ ဒီအကျိုးသက်ရောက်မှုကို ကျွန်တော်အရင်က မသိခဲ့ပေမယ့် မတော်တဆတွေ့ရှိခဲ့တာပါ။

.

ပထမဆုံးအနေနဲ့ ကျွန်တော် ကြေးဝါကို ထုတ်လုပ်ပါမယ်။ ဒါအတွက် သွပ် အီလက်ထရွိုက်ရည် (zinc electrolyte) လိုအပ်ပါတယ်။ သီအိုရီအရ အလွန်ပါးလွှာတဲ့ သွပ်အလွှာလေးတစ်ခုက လုံလောက်ပါတယ်။ အပူပေးလိုက်တဲ့အခါ သွပ်က ကြေးနီထဲကို မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာပဲ ပျံ့နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး ကြေးဝါကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ ဒီစက်ရဲ့တည်ဆောက်ပုံက ကြေးနီပလိပ်လုပ်တာနဲ့ အတူတူပါပဲ။ ကန်ကိုဖြည့်ပြီး ကြေးနီအနုတ်ဖက်ပြားအစား သွပ်အနုတ်ဖက်ပြားကို ချိတ်ဆွဲပါတယ်။ အရာအားလုံးကို အတူတူပဲ ဝါယာကြိုးတွေ ချိတ်ဆက်ပါတယ်။ ကျွန်တော် လျှပ်စီးကို ဗို့အားတည်မြဲ (constant voltage) နဲ့ ထိန်းညှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ခဏလေးပဲလုပ်တာဖြစ်လို့ အရေးမကြီးပါဘူး။ အရင်ဆုံး အဟောင်း ကြေးနီပြားတွေပေါ်မှာ လေ့ကျင့်ကြည့်လို့ရပါတယ်။ ဒါကို အရည်ထဲနှစ်ပြီး ခဏလေး မွှေပြီးရင် ဆွဲထုတ်လိုက်ရုံပါပဲ။ အရမ်းမိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အိုး၊ ဘယ်လောက်တောင်ဆိုးလိုက်လဲ။ အချောမွေ့ဆုံးကြေးနီကတော့ ပိုပြီးမြန်မြန်နဲ့ ပိုကောင်းကောင်း ဖုံးအုပ်နိုင်ပါတယ်။

.

ကြေးဝါ (Brass) ဖန်တီးရန် သွပ်ပလိပ်ထားသော ကြေးနီကို အပူပေးခြင်း

ဒီတစ်ခုကိုတော့ သွပ်ပလိပ်လုပ်ထားပါတယ်။ ဒီလောက်တောက်ပတဲ့သွပ်ကို ကျွန်တော်တစ်ခါမှ မမြင်ဖူးပါဘူး။ ဒီအတိုင်းပဲ ထားချင်တာမို့ ၁၅၀°C နဲ့ မီးဖိုထဲထည့်လိုက်ပါတယ်။ နာရီဝက်ကြာပြီးနောက်မှာ အရမ်းကို ကြေးဝါရောင်ဖြစ်လာတာကြောင့် "ထုတ်လိုက်တော့မယ်"လို့ စဉ်းစားခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်တော့်နေရာမှာသာဆိုရင် သင့်ကိုယ်သင် ပိုပြီး ဂရုစိုက်သင့်ပါတယ်။ ကံကောင်းစွာနဲ့ပဲ အထူးကိရိယာတွေနဲ့ ပြန်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အပူကြောင့် ပုံပျက်ခြင်းကို ထည့်မတွက်မိခဲ့ပါဘူး။ ကြေးနီက PLA ထက် အပူမှာ မတူညီစွာ ပြုမူတယ်ဆိုတာ သိပေမယ့် ရှေ့ဆက်လုပ်ခဲ့တယ်။ တကယ်ကို ကောင်းလိုက်တာ။

.

အဲဒီနောက် ညနေခင်းတစ်ခုလုံးကို အပူချိန်လျှော့ချတာနဲ့ တခြားနည်းလမ်းတွေနဲ့ ဒီလိုမဖြစ်အောင် ကြိုးစားခဲ့ရပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာတော့ ကလမ်တွေကို သုံးလိုက်ရပါတယ်။ အားလုံးက ပုံမှန်ပါပဲ။ စိန်ခေါ်မှုတွေတော့ လိုအပ်တယ်ဟုတ်။

.

ကြေးနီ (Bronze) ဖန်တီးရန် ခဲဖြူ အီလက်ထရွိုက်ရည် (Tin Electrolyte)

ကဲ၊ ကြေးနီ (Bronze) အကြောင်းပြောကြရအောင်။ ဒါက ပိုပြီးရှုပ်ထွေးပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အပူချိန်ပိုမြင့်ပြီး အချိန်ပိုကြာဖို့ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါအတွက် ကျွန်တော် ခဲဖြူ အီလက်ထရွိုက်ရည်ကို သုံးပါတယ်။ ကျွန်တော့်မှာ အများကြီးမရှိတဲ့အတွက် လျှပ်စစ်ပလိပ်လုပ်တဲ့ စုတ်တံ (galvanic brush) နဲ့ လိမ်းပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းက အထူးသဖြင့် အလှဆင်အလွှာတွေအတွက် အလွန်ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိပြီး အီလက်ထရွိုက်ရည်လည်း အများကြီးမကုန်ပါဘူး။

.

ကျွန်တော် ဂရက်ဖိုက်တံကို အနုတ်ဖက်ပြားအဖြစ်သုံးပြီး ၃ ဗို့ အမြဲတမ်းထားကာ ခဲဖြူအလွှာပါးပါးလေးတွေကို လှုပ်ရှားအောင်လုပ်ထားတဲ့၊ ဆီချွတ်ထားတဲ့ ကြေးနီပေါ်မှာ စုတ်တံနဲ့ ပွတ်ပေးပါတယ်။ ပြီးသွားရင် ဒီလိုပုံစံဖြစ်နေပါတယ်။

.

အဲဒီနောက်မှာတော့ ခဲဖြူ-ကြေးနီပရင့်ကို သတ္တုပြားနှစ်ခုကြားညှပ်ပြီး အပူပေးကိရိယာ (heat gun) နဲ့ မှုတ်ဖို့ အကြံရခဲ့ပါတယ်။ ဒါက ၄၀၀°C အထက်ရောက်သွားပြီး အရာအားလုံး မြန်ဆန်သွားမယ်လို့ ကျွန်တော်တွက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါက တကယ်လည်း အလုပ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒုတိယပရင့်ဖြစ်တဲ့ တောက်ပတဲ့တစ်ခုကိုတော့ ကျွန်တော် လွန်သွားခဲ့ပြီး အားပြင်းလွန်းသွားပုံရပါတယ်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် အပူကြောင့် ပုံပျက်ခြင်းကြောင့် PLA က တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပုံပျက်သွားပြီး အပူကြောင့် လုံးဝ အနက်ရောင်ပြောင်းသွားပုံရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော် ဂရုမစိုက်ပါဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကျွန်တော့်မှာ ဒီလိုအရာတွေကို ပြန်လာကြည့်ရှုတတ်တဲ့ အံ့သြစရာကောင်းတဲ့ Subscriber နဲ့ Member တွေရှိလို့ပါပဲ။ အားလုံးကို အများကြီးကျေးဇူးတင်ပါတယ်။