မင်းကွတ်သီး - စိုက်ပျိုးမှုမှ စားသုံးသည်အထိ
အားလုံးပဲ မင်္ဂလာပါ၊ ကျွန်တော်တို့ Channel ကို လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ ဒီနေ့ မင်းကွတ်သီးကို စိုက်ခင်းကနေ စားပွဲပေါ်အထိ ဘယ်လိုရောက်လာတယ်ဆိုတာကို လေ့လာကြမှာဖြစ်လို့ ကျွန်တော်တို့နဲ့အတူ ပါဝင်ပေးတဲ့အတွက် ဝမ်းသာပါတယ်။ ဒါဆို ထိုင်ပြီး အနားယူရင်း စလိုက်ရအောင်။ #LGTmyanmar , #BBKmyanmar
မင်းကွတ်ပင်၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာနှင့် မူရင်းဒေသ
မင်းကွတ်ပင်ဟာ အရှေ့တောင်အာရှဒေသရင်း အပင်တစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ၎င်းရဲ့ ဖျော်ရည်များတဲ့၊ နူးညံ့သိမ်မွေ့တဲ့ အသားနဲ့ အချို၊ အချဉ် အရသာ ကြောင့် ထင်ရှားပါတယ်။ မင်းကွတ်သီးကို မလေးရှား၊ ဘော်နီယို၊ ဆူမတြာ၊ အရှေ့တောင်အာရှ ကုန်းမကြီးနဲ့ ဖိလစ်ပိုင်တို့မှာ ရှေးခေတ်ကတည်းက စိုက်ပျိုးခဲ့ကြပါတယ်။
မင်းကွတ်ပင် ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်း
မျိုးစေ့မှ ပျိုးခြင်းနှင့် ပြောင်းရွှေ့စိုက်ပျိုးခြင်း
မျိုးစေ့အပင်ပေါက်ရန် ၁၄ ရက်မှ ၂၁ ရက်ခန့် ကြာမြင့်ပြီးနောက် အပင်ကို ပျိုးခုံတွင် ၂ နှစ်ခန့်၊ အိုးငယ် သို့မဟုတ် polybag ဖြင့် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ပါတယ်။ အပင်များ ၂၅ မှ ၃၀ စင်တီမီတာခန့် မြင့်လာသောအခါ ၂၀ မှ ၄၀ မီတာ ခြားပြီး လယ်ကွင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့စိုက်ပျိုးပါတယ်။ အပင်ငယ်များသည် မိုးခေါင်ခြင်းကြောင့် ပျက်စီးနိုင်သောကြောင့် မိုးရာသီတွင် ပြောင်းရွှေ့စိုက်ပျိုးခြင်းကို ပြုလုပ်ပါတယ်။
.
ကိုင်းဆက်ခြင်း (Grafting)
မင်းကွတ်ပင်များ ပန်းပွင့်ရန် ၈ နှစ်မှ ၁၅ နှစ်အထိ ကြာမြင့်ပါတယ်။ အဖျားကိုင်းဆက်နည်း (top grafting) ကို အသုံးပြု၍ အပင်မျိုးပွားပါက ပန်းပွင့်သည့်အသက်ကို ၅ နှစ်အထိ လျှော့ချနိုင်ပါတယ်။ သို့သော် အမြစ်ခံပင် (rootstock) ကို ကြီးထွားရန် ၂ နှစ်မှ ၃ နှစ်အထိ ကြာမြင့်ပါတယ်။
အဆင့် ၁: မင်းကွတ်ပျိုးပင်တစ်ပင်ကို ပြင်ဆင်ပါ။
အဆင့် ၂: အသီးသီးပြီးသော မင်းကွတ်ပင်၏ အကိုင်းအခက်များကို ပြင်ဆင်ပါ။
အဆင့် ၃: မင်းကွတ်ပင်ကို တစ်ဝက်ဖြတ်ပြီး အလယ်ကို ခွဲပါ။
အဆင့် ၄: ကိုင်းဆက်ပလတ်စတစ် (grafting plastic wrap) သို့မဟုတ် ကိုင်းဆက်တိပ် (grafting tape) ဖြင့် စည်းပါ။
အဆင့် ၅: ပလတ်စတစ်၏ အဖျားကို မီးရှို့ပြီး ကပ်ပါ။
အဆင့် ၆: ထို့နောက် ပလတ်စတစ်အဖုံးဖြင့် ဖုံးအုပ်ပါ။
အဆင့် ၇: လေလုံစေရန် ပလတ်စတစ်သစ်သားအဖုံးအောက်တွင် အပေါက်မရှိစေရန် သိမ်းဆည်းပါ။ စိုထိုင်းဆကို ထိန်းသိမ်းရန် အဖုံးအောက်တွင် ၂ လမှ ၃ လအထိ သိမ်းဆည်းပါ။ ထို့နောက် ထုတ်ယူပြီး အပြင်ဘက်အပူချိန်နှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် ၂ ပတ်ကြာ အရိပ်တွင် ထားပါ။
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်
.
စိုက်ပျိုးနည်း
တစ်နှစ်သား မျိုးစေ့များကို ရွေးချယ်ပါ။ ပျိုးပင်များသည် ကိုင်းဆက်ပျိုးပင်များ ဖြစ်ရပါမည်။ ပျိုးပင်များသည် တစ်နှစ်သားရှိပြီး ကိုင်းဆက်ရာမရှိ၊ ပင်စည်များလည်း သန်မာရပါမည်။
စိုက်ပျိုးရန် တွင်းတူးပါ။ အမြစ်များ မပြတ်စေရန် polybag ကို ဖြည်းဖြည်းချင်း ဖွင့်ပါ။ တွင်းအလယ်တွင် တည့်တည့်ထားပါ။ တူးထားသော မြေဖြင့် ပြန်ဖုံးပါ။ မြေဩဇာကို ချက်ချင်းမပေးပါနှင့်။ စိုက်ပြီး တစ်လအကြာတွင် ဤစက်ဝိုင်းတွင် မြေဩဇာထည့်ပါ။ ရေသန့်ဖြင့် လုံလောက်စွာ လောင်းပေးပါ။
.
ပေါင်းမြက်ရှင်းလင်းခြင်းနှင့် ရာသီဥတု လိုအပ်ချက်များ
စိုက်ပျိုးပြီးနောက် ပေါင်းမြက်များကို ထိန်းချုပ်ရန် လယ်ကွင်းကို မြေဖုံး (mulch) ပေးပါတယ်။ အပူချိန် ၂၀ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အောက်ရောက်လျှင် သစ်ပင်များ၏ ကြီးထွားမှု နှေးကွေးပါတယ်။ ကြီးထွားရန်နှင့် အသီးသီးရန် အကောင်းဆုံးအပူချိန်မှာ ၂၅ မှ ၃၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် ဖြစ်ပြီး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် စိုထိုင်းဆရှိရပါမယ်။ အမြင့်ဆုံးအပူချိန် ၃၈ မှ ၄၀ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်တွင် အရွက်များနှင့် အသီးများ နှစ်ခုစလုံး လောင်ကျွမ်းနိုင်၊ နေလောင်နိုင်ပါတယ်။ အနိမ့်ဆုံးအပူချိန်မှာ ၃ မှ ၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် ဖြစ်ပါတယ်။
.
ပျိုးပင်ငယ်များသည် အရိပ်များများ လိုအပ်ပြီး ရင့်ကျက်ပင်များသည် အရိပ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိပါတယ်။ မင်းကွတ်ပင်များသည် အမြစ်စနစ် အားနည်းပြီး ရေဆင်းကောင်းမွန်သော၊ စိုထိုင်းဆ မြင့်မားသော နက်ရှိုင်းသည့် မြေဆီလွှာကို နှစ်သက်ပြီး မြစ်ကမ်းဘေးများတွင် မကြာခဏ ပေါက်ရောက်ပါတယ်။ ထုံးဓာတ်ရှိသော မြေဆီလွှာများ၊ သဲဆန်သောမြေနုကျွန်းမြေများ သို့မဟုတ် အော်ဂဲနစ်ဓာတ်နည်းသော သဲမြေများတွင် မင်းကွတ်ပင် မပေါက်ရောက်နိုင်ပါ။ မင်းကွတ်ပင်များသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေလုံလောက်စွာ ရရှိရန် လိုအပ်ပြီး တစ်လလျှင် ၄၀ မီလီမီတာအောက် မိုးရေရရှိပြီး ၃ ပတ်မှ ၅ ပတ်ကြာ မိုးခေါင်သည့် ရာသီဥတု လိုအပ်ပါတယ်။ မင်းကွတ်ပင်များသည် ရေရရှိမှုနှင့် မြေဩဇာ ထည့်သွင်းပေးမှုအပေါ် အထိမခံနိုင်ဘဲ၊ အပင်အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ ဤထည့်သွင်းမှုများကို တိုးမြှင့်ပေးရပါမယ်။
.
အသီးသီးချိန်နှင့် ရိတ်သိမ်းခြင်း
မင်းကွတ်သီး မှည့်ရန် ၅ လမှ ၆ လခန့် ကြာမြင့်ပြီး အခွံများ ခရမ်းရောင်ဖြစ်လာသောအခါ ရိတ်သိမ်းပါတယ်။ မျိုးစေ့မှ စိုက်သော မင်းကွတ်ပင်များသည် ၁၀ နှစ်မှ ၁၅ နှစ်အတွင်း ပုံမှန်အားဖြင့် ပန်းပွင့်တတ်သော်လည်း သင့်လျော်သော ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုပေးပါက လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနည်းဖြင့် မျိုးပွားထားသော အပင်များသည် ၈ နှစ်မှ ၉ နှစ်အတွင်း အသီးသီးပါတယ်။ ကိုင်းဆက်ထားသော မင်းကွတ်ပင်သည် အသီးသီးရန် ၇ နှစ်မှ ၁၀ နှစ် ကြာမြင့်ပါတယ်။ ပန်းပွင့်ချိန်မှ အသီးမှည့်ချိန်အထိ ၅ လမှ ၆ လခန့် ကြာမြင့်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ဒူးရင်း ဈေးကွက်နှင့် လူကြိုက်များသော မျိုးကွဲများ
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အပူပိုင်းဒေသများမှ မတူညီသော ဟော်တီယဉ်ကျေးမှု မိသားစုများ၏ မူရင်းဇာတိဖြစ်ပြီး ယင်းတို့အနက်မှ တစ်ခုမှာ မင်းကွတ်သီးပင် ဖြစ်ပါတယ်။ မင်းကွတ်သီးသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အချို့ဒေသများတွင် စိုက်ပျိုးသော သစ်ပင်ပုံစံ အသီးပင် ဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမာ- အနောက်ဂျာဗား၊ အရှေ့ဂျာဗား၊ အလယ်ဂျာဗား၊ မြောက်ဆူမတြာ၊ ဘန်ကူလူနှင့် အခြားဒေသများတွင် ပျမ်းမျှနှစ်စဉ် မိုးရေချိန် ၁,၅၀၀ မှ ၂,၅၀၀ မီလီမီတာ ရှိပါတယ်။ မင်းကွတ်စိုက်ပျိုးရန် စံပြပျမ်းမျှအပူချိန်မှာ ၂၂ မှ ၃၃ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အတွင်း ရှိပါတယ်။
.
အင်ဒိုနီးရှားရှိ မင်းကွတ်စိုက်ပျိုးမြေများသည် ပို့ကုန်အရည်အသွေးအတွက် သတ်မှတ်ထားသော စံနှုန်းများနှင့် ကိုက်ညီပြီး စိုက်ပျိုးရေးမြေများ၏ အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်များဖြင့် သက်သေပြနိုင်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် မင်းကွတ်သီးကို စံချိန်မီမျိုးစေ့များ အသုံးပြု၍ စိုက်ပျိုးပြီး စိုက်ပျိုးပြီးနောက် မင်းကွတ်သီးစိုက်ပျိုးမှုသည် ဆက်လက်ကြီးထွားလာပါတယ်။ မင်းကွတ်သီးပင်များ ကြီးထွားလာချိန်တွင် မြေဆီလွှာပြုပြင်ခြင်းနှင့် ကိုင်းဖြတ်ခြင်းတို့ကို အဆင့်ဆင့် ဆောင်ရွက်ပါတယ်။ မင်းကွတ်ပင်များ ကြီးထွားမှုသည် GAP စံနှုန်းများ သို့မဟုတ် ကောင်းမွန်သော စိုက်ပျိုးရေးကျင့်စဉ်များနှင့် ကိုက်ညီပါတယ်။
မင်းကွတ်သီး ရိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် အရည်အသွေး ထိန်းသိမ်းခြင်း
ပန်းများ စတင်ပွင့်ရန် မင်းကွတ်ပင်များ အသက် ၅ နှစ်မှ ၇ နှစ်အထိ ရောက်ရှိရပါမယ်။ အသီးရိတ်သိမ်းချိန်သည် ပန်းများပွင့်ပြီးနောက် ၁၁၄ ရက်ခန့် ကြာမြင့်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားမူရင်း ဤအသီး (လက်တင်ဘာသာ Garcinia mangostana) သည် နိုဝင်ဘာလမှ မတ်လအထိ ရိတ်သိမ်းရာသီသို့ ဝင်ရောက်ပါတယ်။
အသီးအခွံ၏ အရည်အသွေးကို ထိန်းသိမ်းရန် ရိတ်သိမ်းခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ကို သတိထား၍ ဆောင်ရွက်ပါတယ်။ ရိတ်သိမ်းခြင်းကို အသီးခြေရင်းကို ဆွတ်ခူးခြင်း သို့မဟုတ် ဖြတ်ခြင်းဖြင့် ပြုလုပ်ပါတယ်။ အထွတ်အထိပ် ထုတ်လုပ်မှုကာလတွင် အင်ဒိုနီးရှားတွင် စိုက်ပျိုးထားသော မင်းကွတ်ပင်တစ်ပင်လျှင် အသီး ၃,၀၀၀ အထိ ထုတ်လုပ်နိုင်ပါတယ်။ သင့်လျော်သော စိုက်ပျိုးနည်းနှင့် ကြီးထွားမှုနည်းလမ်းများဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားရှိ စိုက်ပျိုးဧရိယာသည် ဈေးကွက်ဝယ်လိုအားကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ပါတယ်။
ရိတ်သိမ်းပြီးနောက် ဤအသီးဘုရင်မကို အရည်အသွေးအလိုက် ခွဲခြားပါတယ်။ အကောင်းဆုံးအသီးများကိုသာ အင်ဒိုနီးရှားမှ ပို့ကုန်အတွက် ခွဲထုတ်ပါတယ်။ အသီးခွဲခြင်း ပြီးစီးပြီးနောက် အကောင်းဆုံးအရည်အသွေးရှိသော မင်းကွတ်သီးများကို ထုပ်ပိုးပါတယ်။ မင်းကွတ်သီး၏ အရည်အသွေးနှင့် မပျက်စီးဘဲ ရှိနေစေရန် ၄ မှ ၆ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ရှိ အေးသောသိုလှောင်ခန်းတွင် ထားရှိသော ကွန်တိန်နာတွင် သိမ်းဆည်းပါတယ်။ အသီးသည် ရက် ၄၀ အထိ ခံပါတယ်။ မင်းကွတ်သီးသည် ကြာရှည်စွာ သိုလှောင်နိုင်သောကြောင့် ၎င်းသည် အင်ဒိုနီးရှားမှ ပို့ကုန်အတွက် ဦးစားပေး ကုန်စည်များထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
မင်းကွတ်သီး၏ အာဟာရနှင့် ဆေးဖက်ဝင် အကျိုးကျေးဇူးများ
အသီးဘုရင်မ မင်းကွတ်သီးတွင် နီညိုရောင်ထူထဲသော အခွံနှင့် အဖြူရောင် အသားရှိပါတယ်။ အရည်အသွေးမြင့် အသီးသည် ပုံမှန်အားဖြင့် အချင်း ၅ မှ ၆ စင်တီမီတာရှိပြီး တစ်လုံးလျှင် ပျမ်းမျှအလေးချိန် ၈၀ မှ ၁၃၀ ဂရမ်ရှိပါတယ်။ မင်းကွတ်သီးတွင် ကယ်လိုရီ၊ ပရိုတင်း၊ ကောင်းမွန်သော အဆီဓာတ်၊ ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်၊ အမျှင်ဓာတ်၊ သံဓာတ်၊ ကယ်လ်စီယမ်နှင့် လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်သော အခြားအရေးကြီး အာဟာရဓာတ်များ ပါဝင်ပါတယ်။
မင်းကွတ်သီးကို ကင်ဆာရောဂါ ကုသနိုင်သော အသီးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားပါတယ်။ သုတေသနများအရ ဤအသီးဘုရင်မတွင် xanthines, tannins, phenolic acids နှင့် anthocyanins ကဲ့သို့သော ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း (antioxidants) များစွာ ပါဝင်ပါတယ်။ မင်းကွတ်သီးအခွံရှိ xanthines သည် ဘက်တီးရီးယားဆန့်ကျင်၊ အကျိတ်ဆန့်ကျင်နှင့် ကင်ဆာဆန့်ကျင် အာနိသင်များ ရှိပါတယ်။ ဤအသီးသည် သွေးကင်ဆာဝေဒနာရှင်များတွင် ဆဲလ်များ ကြီးထွားမှုကို ကာကွယ်ရန် ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ မင်းကွတ်သီးသည် ၎င်း၏ ပိုးမွှားဆန့်ကျင်နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင် အာနိသင်များမှတစ်ဆင့် သွေးကြောများ၏ ပျော့ပြောင်းမှုကိုလည်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်စေပါတယ်။
.
မင်းကွတ်သီးကို အသားကို တိုက်ရိုက်စားသုံးနိုင်သလို၊ ဆီးရည်၊ အနှစ် ဒါမှမဟုတ် ဖျော်ရည်အဖြစ် ကြိုတင်ပြုပြင်ပြီး စားသုံးနိုင်ပါတယ်။ မင်းကွတ်သီးအခွံကိုလည်း ကြိုတင်ပြုပြင်ပြီး အခွံမှ ထုတ်ယူသော ဆေးဖက်ဝင် ပစ္စည်းကို လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွက် တိုက်ရိုက်အသုံးဝင်စေရန် စားသုံးနိုင်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့မင်းကွတ် ဈေးကွက်နှင့် တင်ပို့မှု
အင်ဒိုနီးရှား၏ အကောင်းဆုံးမြေများမှ ဤအသီးကို ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၃၀ ကျော်သို့ တင်ပို့နိုင်ပါတယ်။ အဓိက ဦးတည်ရာနိုင်ငံ ၁၀ နိုင်ငံမှာ ဟောင်ကောင်၊ မလေးရှား၊ ဗီယက်နမ်၊ စင်ကာပူ၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု (UAE)၊ တရုတ်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ ပြင်သစ်၊ ကူဝိတ်နဲ့ နယ်သာလန်တို့ ဖြစ်ပါတယ်။
နောက်ထပ် ဦးတည်ရာနိုင်ငံများမှာ ဩစတြေးလျနှင့် နယူးဇီလန်တို့ ဖြစ်ပါတယ်။
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်