အောက်မှာ ငလျင်တစ်ခုကြောင့် ပျက်စီးသွားပြီးနောက် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် လိုအပ်တဲ့ အချက်တွေကို စာရင်းပြုစုပြီး ။ ဒီစာရင်းက လက်တွေ့ကျပြီး ငလျင်ဘေးသင့်ဒေသတွေရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို အခြေခံထားပါတယ်။
- အရေးပေါ်အကူအညီ
- အသက်ရှင်ကျန်သူတွေအတွက် ချက်ချင်းကယ်ဆယ်ရေး၊ ဆေးကုသမှု၊ အစားအသောက်၊ ရေနဲ့ ယာယီအမိုးအကာတွေ လိုအပ်တယ်။
- နေစရာနေရာ
- အိမ်မဲ့ဖြစ်သွားသူတွေအတွက် ယာယီတဲတွေ၊ အိမ်တွေ၊ ဒါမှမဟုတ် ရေရှည်နေထိုင်နိုင်မယ့် အိမ်ရာတွေ တည်ဆောက်ဖို့ လိုတယ်။
- အခြေခံအဆောက်အအုံများ
- လျှပ်စစ်၊ လမ်းများ၊ ရေပေးဝေရေး၊ ဆက်သွယ်ရေးစနစ်တွေ ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်တယ်။
- စီးပွားရေးပံ့ပိုးမှု
- အလုပ်အကိုင်ဆုံးရှုံးသွားသူတွေအတွက် ငွေကြေးအကူအညီ၊ ချေးငွေတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် လုပ်ငန်းပြန်စဖို့ အရင်းအနှီး လိုတယ်။
- ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု
- ဒဏ်ရာရသူတွေအတွက် ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းတွေ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုတွေ လိုအပ်တယ်။
- ပညာရေး
- ကလေးတွေအတွက် ကျောင်းတွေ ပြန်ဖွင့်ဖို့၊ ပညာရေးဆက်လက်သင်ယူနိုင်ဖို့ အဆောက်အအုံနဲ့ ဆရာတွေ လိုတယ်။
- အစိုးရနှင့် အဖွဲ့အစည်းပံ့ပိုးမှု
- ပြန်တည်ဆောက်ရေးအတွက် အစိုးရရဲ့ ရန်ပုံငွေ၊ မူဝါဒ၊ အစီအမံတွေနဲ့ NGO တွေရဲ့ အကူအညီ လိုအပ်တယ်။
- အသိုင်းအဝိုင်းခံစားမှု
- လူတွေကို ပြန်လည်ချိတ်ဆက်ဖို့ အလုပ်အကိုင်၊ လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှု၊ ယုံကြည်မှုပြန်တည်ဆောက်ဖို့ လိုတယ်။
- သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းမှု
- မြေပြိုမှု၊ ရေလွှမ်းမှုလို နောက်ဆက်တွဲဘေးတွေ မဖြစ်အောင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပြန်ပြင်ဆင်ဖို့ လိုတယ်။
- ရေရှည်စီမံကိန်း
- နောက်ထပ်ငလျင်တွေ ခံနိုင်ဖို့ အာမခံတဲ့ အဆောက်အအုံတွေ၊ ဘေးကာကွယ်ရေးစနစ်တွေ စီစဉ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။
"၂ ပတ်အကြာမှာ ငလျင်ကြီး ၂ ခုနဲ့ ထိခဲ့တယ်။ အသေအပျောက်များပြီး စိတ်ဒဏ်ရာရသူတွေ ကျန်ခဲ့တယ်။ ကမ္ဘာတဝှမ်း ငလျင်ဘေးသင့်သူတွေ နှစ်ပေါင်းများစွာ ပြန်တည်ဆောက်ဖို့ ကြိုးစားနေတယ်။ သူတို့ရဲ့ ကြိုးစားမှုတွေ ဘယ်လောက်အထိ ရောက်နေပြီလဲ၊ ထောက်ပံ့ရေးနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဘယ်လိုရှိလဲ ကြည့်မယ်။ ဘေးအန္တရာယ်ကြီးတွေက သူတို့ဘဝကို ဖျက်ဆီးခဲ့တယ်။ ကျွန်တော် Andrea Sanki ပါ။ ဒီနေ့ Newsmaker မှာ ငလျင်ဘေးသင့်သူတွေ ပြန်တည်ဆောက်တာအကြောင်း။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
.
၂၀၀၉ နွေဦးမှာ၊ ညလယ်မှာ၊ L'Aquila၊ အီတလီကို ငလျင်ကြီးက နှိုးလိုက်တယ်။ တူရကီငလျင် ၇.၈ မဟုတ်ပေမယ့် ၅.၉ နဲ့ Abruzzo ဒေသမှာ ပျက်စီးမှုကြီးတယ်။ အီတလီမြို့ငယ်လေးမှာ ရာနဲ့ချီသေဆုံးပြီး အဆောက်အအုံထောင်ချီပျက်စီးတယ်။ ၁၀ နှစ်ကျော်ပြီးတော့လည်း ကမ္ဘာ့ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံမှာ ပြန်စတင်ဖို့ ရုန်းကန်နေသူတွေ ရှိနေသေးတယ်။ သူတို့တယောက်တည်း မဟုတ်ဘူး။ ခဏနေ အီတလီ နှစ်ပေါင်းများစွာ ပြန်တည်ဆောက်ပြီး ဘယ်ရောက်နေပြီလဲ သိမယ်။ အရင် ကမ္ဘာတဝှမ်းက သန်းနဲ့ချီတဲ့ သူတွေ ငလျင်ပြီး ဘယ်လိုပြန်တည်ဆောက်နေလဲ ကြည့်မယ်။
ငလျင်တွေက သဘာဝရဲ့ အင်အားအကြီးဆုံးတွေပဲ။ အသိုင်းအဝိုင်းတွေကို အိမ်၊ ဆေးရုံ၊ ကျောင်းတွေအောက် မြှုပ်တယ်။ ၂၀၀၅ အောက်တိုဘာမှာ ပါကစ္စတန်နဲ့ ပါကစ္စတန်ထိန်းချုပ်တဲ့ ကက်ရှ်မီးယားရဲ့ ဟိမဝန္တာဒေသမှာ ၇.၆ ငလျင်နဲ့ နိုးလာတယ်။ ၈၇,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးပြီး ၃.၅ သန်းကျော် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်တယ်။ ရွာတချို့ လုံးဝပျောက်သွားပြီး တောင်အာရှမှာ အဆိုးဆုံး သဘာဝဘေးတစ်ခုဖြစ်တယ်။ ဒေါ်လာ ၅ ဘီလီယံကျော် ကုန်ကျခဲ့တယ်။
၃ နှစ်အကြာမှာ တရုတ် Sichuan ပြည်နယ်မှာ ၇.၉ ငလျင်ကြီးက မြေပြိုစေတယ်။ အာရှ ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးဌာနအရ ၆၉,၀၀၀ ကျော်သေပြီး ၁၉,၀၀၀ က ကျောင်းသွားနေတဲ့ကလေးတွေပါ။ ၁၈,၀၀၀ နီးပါး မတွေ့ရတော့ဘူး။ ‘ကျွန်တော် သားတွေကို ဖုန်းခေါ်ပြီး ဘယ်မှာလဲမေးတယ်။ ငလျင်ဖြစ်လို့ အပြင်ထွက်ဖို့ ပြောတယ်။ အဆောက်အဦထဲ ပိပြီး သေမှာစိုးတယ်။ သားတစ်ယောက်က အင်တာနက်ကဖေးမှာ Windows ထည့်နေတာ။ နောက်ဆုံး သားနဲ့ တူလေး အဲဒီမှာ သေသွားတာသိလိုက်တယ်။’
၂၀၁၀ မှာ ဟေတီက ဘေးကြီးနဲ့ ကြုံတယ်။ ကုလသမဂ္ဂက သေဆုံးသူ ၂၀၀,၀၀၀ လို့ပြောပေမယ့် ဟေတီအစိုးရက ပိုများတယ်လို့ဆိုတယ်။ အမျိုးသားပတ်ဝန်းကျင်သတင်းဌာနအရ ဒေါ်လာ ၇ ကနေ ၁၄ ဘီလီယံအထိ ကုန်ကျတယ်။ ဆယ်စုနှစ်ကျော် နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးမတည်ငြိမ်မှုကြောင့် ကာရစ်ဘီယံနိုင်ငံ မပြန်မမြဲဖြစ်နေတယ်။ ‘ကျွန်တော်တို့ အရေးပေါ်နဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဆင့်မှာပဲရှိတယ်။ ပြန်တည်ဆောက်ရေးထဲ မဝင်ခဲ့ဘူး။ ဟေတီထဲ ပိုက်ဆံအများကြီး ဝင်လာတာ မှန်ကန်စွာ မသုံးဘူး။ မှန်ကန်တာက လျှပ်စစ်၊ လမ်းတွေ၊ အိမ်ရာ၊ ကျန်းမာရေးစင်တာတွေ၊ ကျောင်းတွေပဲ။’
.
၂၀၀၉ မှာ ၆.၃ ငလျင်က အီတလီ Aquila ကို ဖျက်ဆီးတယ်။ ၃၀၀ ကျော် သေဆုံးပြီး အလယ်ခေတ်မြို့က သမိုင်းဝင်အဆောက်အအုံတွေ ဖျက်ဆီးခံရတယ်။ သောင်းနဲ့ချီတဲ့သူတွေ အိမ်မဲ့ဖြစ်ပြီး ပြန်တည်ဆောက်မှု ဆက်လုပ်နေတယ်။ မြို့ အပြည့်ပြန်ကောင်းဖို့ နှစ်ပေါင်းများစွာ လိုမယ်။ ငလျင်ကြီးတွေနဲ့ တုန်ခါခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတွေက ဆုံးရှုံးမှုတွေကို တယောက်တည်း ရင်ဆိုင်ရတယ်။
.
ကမ္ဘာကြီးက ရှေ့ဆက်သွားပြီး နာကျင်မှုနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်မှုက ဆယ်စုနှစ်တွေ ကြာတယ်။ အကျိုးဆက်တွေ နှစ်ပေါင်းများစွာရှိပေမယ့် ငလျင်ကြီးတွေက သတင်းမှာ ပတ်တွေပဲ နေတယ်။ ကမ္ဘာ့သတင်းထောက်တွေ ရောက်လာရင် လှူဒါန်းမှုတွေ ဝင်လာတယ်။ ကင်မရာတွေ ထွက်သွားရင် ပိုက်ဆံနဲ့ အကူအညီ လျော့လာတယ်။ ကမ္ဘာအများစုက ဘာဖြစ်ခဲ့လဲ မစဉ်းစားတော့ဘူး။ ဘေးသင့်သူတွေ ပြန်လည်ထူထောင်မှု စတင်ချိန်မှာပဲ။ အခု Amatrice၊ အီတလီက ငလျင်ဘေးသင့်သူ တစ်ယောက်နဲ့ ချိတ်ဆက်ထားတယ်။ Aquila နဲ့ ၂၀၁၆ မှာ အီတလီအလယ်ပိုင်းကို ၆.၂ ငလျင်နဲ့ ထိခဲ့တယ်။ မယုံနိုင်စရာ။ Daniele၊ ကျွန်တော်တို့နဲ့အတူရှိပေးလို့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
.
၂၀၀၉ မှာ L'Aquila မှာ သင်ကျောင်းတက်နေတာ။ ဒါပေမယ့် Amatrice က သင့်အိမ်။ ငလျင်ပြီး အိမ်ပျက်နေပေမယ့် ဆက်နေဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ အရင် ငလျင်ဖြစ်တဲ့ညက ဘယ်လိုလွတ်မြောက်ခဲ့လဲ၊ ဘာတွေ့ခဲ့လဲ ပြောပြပါ။ ‘ညမှာ အိမ်မှာ ရည်းစားနဲ့ ခွေးလေးနဲ့ရှိတယ်။ မနက် ၃:၃၆ မှာ မြည်သံကြီးကြားတယ်။ ငလျင်ကြီးရဲ့ မြည်သံကို ကြားဖူးလား မသိဘူး။ အရင် မြည်သံကြီးကြားပြီး ကုတင်က နံရံကို ရိုက်တယ်။ မြန်မြန်ထွက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်တယ်။ အိမ်ကို ကြည့်တော့ နံရံမှာ X ကြီးရှိတယ်။ ပေါက်ကွဲတော့မယ်လို့ ဆိုလိုတယ်။ ကားယူပြီး မြို့ရဲ့ လမ်းမကြီးကို သွားတယ်။ လူတွေကို စောင်နဲ့၊ ဖိနပ်မပါဘဲ ဖြည်းဖြည်းလျှောက်နေတာ တွေ့တယ်။ ဘယ်လောက် ကြောက်စရာကောင်းလဲ သိလိုက်တယ်။ အရာအားလုံး ထင်ရှားတယ်။’
.
သင်ပြောခဲ့တဲ့အထဲ အိမ်ကွဲသွားတာကို တွေ့တယ်။ အိမ်ပျက်သွားပြီး အိမ်မဲ့ဖြစ်တယ်။ တူရကီနဲ့ ဆီးရီးယားက သန်းနဲ့ချီတဲ့သူတွေလို။ ဘာလုပ်ခဲ့လဲ။ အိမ်သစ်ရှာပြီး အလုပ်ပြန်လုပ်လို့ မရဘူး။ ဘာလုပ်လဲ။ ‘အိမ်ဆုံးရှုံးရင် အပြည့်အဝ အိမ်မဲ့ခံစားရတယ်။ လမ်းပျောက်သလို။ ၂ လ တဲထဲမှာ နောက်မှ ဇနီးဖြစ်လာမယ့်သူနဲ့ နေတယ်။ လူတွေက အကူအညီပေးတယ်။ ယာယီတဲမှာ ၂-၃ လနေတယ်။ ယာယီအိမ်မှာ နေဖို့ ဆုံးဖြတ်တယ်။ အခု အိမ်ပြင်နေတော့ ဘဝ အနည်းငယ်ကောင်းလာတယ်။ ဒါပေမယ့် နှစ်တွေကြာပြီး သိပ်မပြောင်းလဲဘူး။ သင်ပြောသလို နှစ်အနည်းငယ်အကြာ ကင်မရာ၊ အရာအားလုံး မေ့သွားတယ်။ ဒါက ပြဿနာကြီး။’
.
ဒါက ကြောက်စရာကောင်းတယ်။ အီတလီက G7 နိုင်ငံ။ ကမ္ဘာ့ချမ်းသာတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု။ တဲထဲ လတွေနေခဲ့ရပြီး ၂၀၁၆ ကတည်းက ပြန်တည်ဆောက်နေတုန်း။ ဘဝပုံမှန်ဖြစ်ဖို့ ဘယ်လောက်ကြာခဲ့လဲ။ ‘ဘယ်တော့မှ ပုံမှန်မဖြစ်ဘူး။ ဘဝ အရင်လို မဖြစ်တော့ဘူး။ သူငယ်ချင်း၊ ပုံမှန်ဘဝ၊ မိသားစု၊ အကျင့်၊ ဘဝ ပိုမကောင်းတော့ဘူး။ အိမ်၊ အရာအားလုံး ဆုံးရှုံးရင် ဒါက ပြဿနာကြီး။ စိတ်ဝိညာဉ်၊ သူငယ်ချင်းတွေ—ကြောက်စရာအတွေ့အကြုံ။ မျှော်လင့်ချက်မရှိဘူး။ အရင်လူအတိုင်း မဖြစ်တော့ဘူး။ ဘဝ အရင်လို မနေတော့ဘူး။ ဒါက အဓိက။’
.
နောက်ကြည့်ရင် ဘာကို အများဆုံးလိုအပ်ခဲ့လဲ၊ ပြီးမှ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှာ။ ရခဲ့လား။ အကူအညီ ဘယ်သူပေးခဲ့လဲ၊ ဘယ်သူမပေးခဲ့လဲ။ ‘အစမှာ ကမ္ဘာအားလုံး ကူညီခဲ့တယ်။ မြို့က ယာယီအိမ်တွေအတွက် ပိုက်ဆံရခဲ့တယ်။ အစမှာ ဘေးအန္တရာယ်အတွက် အဆင်ပြေတယ်။ ဒါပေမယ့် နှစ်တွေကြာတော့ တယောက်တည်းကျန်ခဲ့သလို။ ဒါက အဓိက။ နေစရာနေရာ လိုတယ်။ နိုင်ငံက နီးကပ်စွာ ရှိဖို့လိုတယ်။ ဒါက ပြန်တည်ဆောက်မှုရဲ့ အဓိကအချက်။’