ဆေးခါးကြီး ပင် စိုက်ပျိုးရင် ဈေးကွက် ရှိမလား? ဈေးကောင်း ရမလား?



ဆေးခါးကြီး ခေါ် Andrographis 

မြန်မာအခေါ် #ဆေးခါးကြီး ဟု ခေါ်သည့် ဆေးဘက်ဝင်သည့် အရွက်ကို အခြောက်ခံထားသည့် အမှုန့်မှာ 1 Kg လျှင် US$75 ခန့်ပင် ဈေးကောင်းကြောင်း သိရသည်။ အထူးသဖြင့် တရုတ်ပြည်မှ ဝယ်ယူသည်ဟု သိရသည်။ ယင်းကို Andrographis (Andrographis paniculate)  ဟုခေါ်ပြီး၊ တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင် ပေါက်ရောက်သော အပင်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယတိုင်းရင်းဆေးစနစ် Ayurveda တွင် အသုံးများသည်။ Andrographis အရွက်နှင့် ပင်စည်တို့သည် ခုခံအားစနစ်ကို နှိုးဆွခြင်းဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်များကို ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ဆဲလ်များနှင့် ချိတ်ဆက်မှုမှလည်း တားဆီးနိုင်သည်။ #LGTmyanmar #BBKmyanmar 

လူများသည် သာမန်အအေးမိခြင်း၊ အရိုးအဆစ်ရောင်ခြင်း၊ လည်ချောင်းနှင့် အာသီးရောင်ခြင်းအတွက် အန်ဒရိုဂရပ်ဖစ်ကို သုံးလေ့ရှိပြီး ulcerative colitis ဟုခေါ်သော အူလမ်းကြောင်းရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အခြားအခြေအနေများစွာအတွက်လည်း အသုံးပြုသော်လည်း ၎င်း၏အခြားအသုံးပြုမှုများကို ပံ့ပိုးရန် သိပ္ပံနည်းကျ အထောက်အထားကောင်းမရှိပါ။

.

မျိုးစိတ်များကို အပူပိုင်းအာရှနိုင်ငံများတွင် ဖြန့်ကျက်လေ့ရှိပြီး သီးခြားနေရာများ တွင် ပျံ့နှံ့သည်။ လွင်ပြင်များ၊ တောင်စောင်းများ၊ ကမ်းရိုးတန်းများနှင့် လမ်းဘေးနှင့် လယ်ယာများကဲ့သို့သော စိုက်ပျိုးမြေများကဲ့သို့ နေရာမျိုးစုံတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ A. paniculata ၏ ဇာတိလူဦးရေသည် အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းနှင့် သီရိလင်္ကာတစ်ခွင်တွင် ပျံ့နှံ့နေပြီး မျိုးစိတ်များ၏ မူလအစနှင့် ကွဲပြားမှု၏ဗဟိုကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ အဆိုပါဆေးဖက်ဝင်အပင်သည်အိန္ဒိယ၊ ဂျာဗား၊ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ အနောက်အင်ဒီများနှင့်အမေရိကတိုက်၏အခြားနေရာများတွင်မိတ်ဆက်ပေးသောမျိုးစိတ်ဖြစ်သည်။ မျိုးစိတ်များသည် ဖိလစ်ပိုင်၊ ဟောင်ကောင်၊ ထိုင်း၊ ဘရူနိုင်း၊ စင်ကာပူနှင့် အာရှတိုက်၏ အခြားဒေသများတွင်လည်း တွေ့ရှိရသည်။ အပင်ကို နေရာတော်တော်များများမှာ စိုက်ပျိုးကြပါတယ်။

.

အခြားမျိုးစိတ်များနှင့်မတူဘဲ A. paniculata သည် အိန္ဒိယရှိ နေရာအများစုတွင် အဖြစ်များလေ့ရှိပြီး ၎င်းသည် ပင်လယ် ရေမျက်နှာပြင်အထက် အမြင့် 500 m (1,600 ft) အထိ လွင်ပြင်နှင့် တောင်ကုန်းများအပါအဝင် အိန္ဒိယတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်အသုံးပြုသည်။ အိန္ဒိယတွင် အပင်၏ အဓိက အရင်းအမြစ်ကို ၎င်း၏ နယ်မှ မိသားစုများမှ ဝယ်ယူသည်။ IUCN မှ အပင်ကို အန္တရာယ်နည်းသော သို့မဟုတ် စိုးရိမ်မှုအနည်းဆုံးအဖြစ် အမျိုးအစားခွဲခြားထားသည်။ 

.

ရုက္ခဗေဒ အချက်အလက်များ။

  • အမည် - ဆေးခါးကြီး၊ရှမ်းဆေးခါး၊ ငရုတ်ခါး
  • အင်္ဂလိပ်အမည် - Creat,King of bitters,Green chirayta
  • ရုက္ခဗေဒအမည် - Andrographis paniculata
  • မျိုးရင်းအမည် - Acanthaceae
  • Botanical name - Andrographis paniculata Nees.in Wall.Pl.As.Rar.111,116.1832.
  • Kingdom : Plantae
  • (unranked) : Angiosperms
  • (unranked) : Eudicots
  • (unranked) : Asterids
  • Order : Lamiales
  • Family : Acanthaceae
  • Genus : Andrographis
  • Species : Andrographis paniculata

.

အပင်။ တစ်နှစ်ခံပင်ပျော့မျိုးဖြစ်၍(၁)ပေမှ(၃)ပေအထိမြင့်၏။ ပင်စည်ပြောင်ချော၍လေးထောင်ပုံရှိသည်။

.

အရွက်။ ရွက်ဆိုင်ထွက်သည်။လှံသွားပုံရှိ၏။ ရွက်ထိပ်ရွက်ရင်းချွန်(သို့)ရွက်ရင်းသွယ်၏။ ရွက်နားညီ၍ရွက်ပြားချောပြီးပြောင်လက်သည်။ ရွက်ကြောထင်ရှား၏။

.

အပွင့်။ ခေါင်းလောင်းပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီးသေးငယ်၍ အဖြူရောင်ပေါ်တွင်ခရမ်းရောင်၊ပန်းရောင် အပြောက်ကလေးများရှိသည်။ တပေါင်း၊တန်ခူးတွင်ပွင့်၏။

.

အသီး။ အသီးရှည်၍သေးငယ်သည်။ အခန်း(၂)ခန်းပါသည်။ နုစဉ်အမွှေးအနည်းငယ်ရှိပြီးရင့်လျှင်ပြောင်ချော၏။ ဝါဆို၊ဝါခေါင်လတွင်သီးသည်။

.

ပေါက်ရောက်ပုံ။  သဘာဝအလျောက်ပေါက်ရောက်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းတွင်အများအပြားတွေ့ရသည်။ ဆေးခါးကြီးပင်သည်အပင်သေးမျိုးဖြစ်၍ ရှမ်းဆေးခါး၊ဗမာဆေးခါး၊ကရင်ဆေးခါးဟူ၍ အရပ်ဒေသအလိုက်ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အပင်၊အရွက်အနေအထားမှာအတူတူလိုပင်ဖြစ်သော်လည်း ရှမ်းဆေးခါးမှာပို၍ခါးသည်။ အရွက်မှာငရုတ်ရွက်ပုံဖြစ်၍ချွန်သည်။ အပင်အဖျားတွင်အနှံအဖူးကလေးများဖူး၍ အပွင့်မှာအဖြူရောင်ပွင့်ကြသည်။

.

အသုံးပြုသည့်အစိတ်အပိုင်း။  ပဥ္စငါးပါး

အာနိသင်။ ရှမ်းဆေးခါးရွက်သည်အရသာခါး၏။ သလိပ်၊သည်းခြေနိုင်၏။ လေကိုပွားစေတတ်၏။ ကြေညက်လွယ်သည်။ ဝမ်းသက်၊အဆိပ်ငြိမ်းစေဝမ်းမီးတောက်စေတတ်၏။ ကလေးများအတွက်အထူးကောင်း၏။ သည်းခြေဆေး၊လျှာပွတ်ဆေးတို့တွင်အရိုး၊အရွက်ကို အသုံးပြုကြသည်။ တေဆေးအဖြစ်အသုံးပြုသည်။ အရည်ကျိုသောက်ခြင်းဖြင့် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊အစာမကြေခြင်း၊ဝမ်းကိုက်ခြင်းတို့ကို ပျောက်ကင်းစေပါသည်။

.

အသုံးပြုပုံ။  (၁)ဆေးခါးကြီးရည်တွင် ဆီးဖြူ၊ဖန်ခါး၊သစ်ဆိမ့်(၃)မျိုးအမှုန့်ပြုထည့်သောက်ပါက ဒူးနာ၊ခေါင်းကိုက်၊ဇက်ထိုး၊မူးဝေသောရောဂါများပျောက်၏။ (၂)ဆေးခါးကြီးကိုကျိုသောက်ခြင်းဖြင့်လူကိုဝစေသည်။ အပူအအေးဒဏ်ခံနိုင်သည်။ လေနာရောဂါကိုပျောက်စေသည်။ (၃)တြိကဋုက်သုံးပါးနှင့်ဆေးခါးကြီးရော၍ ပြုတ်သောက်ပါကလေပူထသောရောဂါ၊ လေထိုးသောရောဂါ၊ဝမ်းပျက်ရောဂါတို့ကိုပျောက်စေပါသည်။

.

ပုံသဏ္ဌာန်။  အပင်ငယ်မျိုးဖြစ်သည်။ (၁)ပေမှ(၃)ပေအထိမြင့်တတ်၏။ အချို့သူတို့သည်`ကျိရာယတာ´ခေါ်ရှမ်းဆေးကြီးနှင့် `ကာလမေဃ´ခေါ်ဆေးခါးကြီးကိုတမျိုးတည်းဟု ယူဆကြသည်။ စင်စစ်မူတမျိုးစီဖြစ်၏။ ဆေးခါးကြီးသည်ရှမ်းဆေးခါးကြီးထက် အဆင့်အတန်းဂုဏ်သတ္တိနည်းပါး၏။

.

ဂုဏ်နှင့်စွမ်းရည်။  ဝမ်းမီးကိုတောက်စေ၏။ ဝဖြိုးစေ၏။ အဖျားကိုပျောက်စေတတ်သောဂုဏ်လည်းရှိ၏။ သို့ရာတွင်ကွီနိုင်နှင့်သတ္တိခြင်းမတူချေ၊ ကလေးများအတွက်အထူးအားဖြင့်ကောင်း၏။ ထိုမှတပါးခေါင်းကိုက်ခြင်း၊အစာမကြေခြင်း၊ ဝမ်းသက်ခြင်းတို့ကိုပျောက်ကင်းစေ၏။

________________

More info:

Previous Post Next Post